รัฐในจักรวรรดิอาจจะเป็นได้ทั้งรัฐฆราวาส (ซึ่งเรียกว่าราชรัฐ) หรือรัฐคริสตจักร รัฐคริสตจักรของจักรวรรดิส่วนใหญ่มีประมุขเป็นเจ้าชายบิชอป อาร์ชบิชอป บิชอป และอธิการอาราม (Abbot) ส่วนรัฐฆราวาสปกครองโดย เจ้าชาย แกรนด์ดยุก ดยุก เคานท์แพลาทิน มากราฟ และเคานท์ หรือแลนด์กราฟ ประมุขเหล่านี้มีส่วนร่วมในการออกเสียงเลือกตั้งพระมหากษัตริ์เยอรมันเป็นเจ้าชายผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง ประมุขทั้งหมดมีตำแหน่งรองจากพระมหากษัตริย์ยกเว้นพระมหากษัตริย์แห่งโบฮีเมีย นอกจากกลุ่มนี้แล้วก็ยังมีจักรวรรดินครอิสระที่มีสิทธิออกเสียง แต่เสียงที่ออกเป็นเพียงเสียงเสนอเท่านั้น

การมอบฐานะให้เป็นรัฐของจักรวรรดิมักจะเป็นส่วนหนึ่งของการเป็นดินแดนในจักรวรรดิ ซึ่งเดิมสมเด็จพระจักรพรรดิเท่านั้นที่ทรงมีสิทธิในการมอบฐานะเช่นที่ว่า แต่ในปี ค.ศ. 1653 ก็ได้มีการเปลี่ยนแปลงเพื่อจำกัดสิทธิของสมเด็จพระจักรพรรดิลงบ้าง การก่อตั้งรัฐใหม่ต้องได้รับการอนุมัติจากสภาผู้เลือกตั้ง ประมุขผู้ได้รับเลือกต้องยอมรับการเสียภาษีให้แก่หลวง และการส่งกองทหารเมื่อได้รับการเรียกร้องจากจักรวรรดิ นอกจากนั้นก็ยังต้องสมัครเข้าเป็นสมาชิกในหนึ่งในเครือราชรัฐ