ราชบัณฑิตมีหน้าที่ค้นคว้าและบำรุงสรรพวิชาการให้เป็นคุณประโยชน์ต่อประเทศชาติ แลกเปลี่ยนความรู้กับองค์กรอื่นๆ เป็นที่ปรึกษาของรัฐ งานหลักที่สำคัญเป็นที่รู้จักแพร่หลายคือการแต่งหนังสือตำราประเภทอ้างอิงและหลักเกณฑ์ในวิทยาการสาขาต่างๆ รวมทั้งการสร้างแหล่งรวบรวมความรู้ในหลายสาขาวิชา ในชื่อ "คลังความรู้" เพื่อเผยแพร่แก่ประชาชนทั่วไป

ผู้เข้าข่ายได้รับการคัดเลือกเป็นราชบัณฑิตจะต้องเป็นภาคีสมาชิกของราชบัณฑิตยสภามาเป็นระยะเวลาหนึ่งไม่น้อยกว่า 1 ปีและได้แสดงผลงานการค้นคว้าวิจัยหรือส่งเสริมความก้าวหน้าในวิทยาการสาขาตนเป็นที่ประจักษ์อย่างสม่ำเสมอจึงจะได้รับการเสนอชื่อจากที่ประชุมของสำนักตน ให้สภาราชบัณฑิตเห็นชอบ

ราชบัณฑิตจะอยู่ในตำแหน่งไปจนเสียชีวิตหรือลาออกหรือที่ประชุมสภาราชบัณฑิตเห็นควรให้พ้นจากตำแหน่งเพราะเหตุกระทำความเสื่อมเสียร้ายแรง

ปัจจบันราชบัณฑิตยสถานมีราชบัณฑิตในสาขาวิชาต่างๆ รวม 83 คน