หลังการประกาศเอกราชของลาวตามสนธิสัญญาเจนีวาในปี พ.ศ. 2496 รัฐบาลแห่งพระราชอาณาจักรลาวถือเป็นรัฐบาลที่มีอำนาจปกครองทั่วประเทศลาวทั้งหมด โดยรัฐธรรมนูญแห่งพระราชอาณาจักรได้กำหนดให้ใช้การปกครองระบอบประชาธิปไตยและราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ มีรัฐบาลกลางตั้งอยู่ที่นครหลวงเวียงจันทน์ ส่วนสมเด็จพระเจ้ามหาชีวิตทรงประทับ ณ เมืองหลวงพระบาง โดยเวลานั้น สมเด็จพระเจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์ทรงเป็นสมเด็จพระเจ้ามหาชีวิตพระองค์แรก และเจ้าสุวรรณภูมาทรงเป็นนายกรัฐมนตรีองค์แรกแห่งราชอาณาจักรลาว

ในเวลาต่อมา ความวุ่นวายทางการเมืองภายในประเทศที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องและยาวนาน ทำให้เกิดความพยายามที่จะจัดตั้งรัฐบาลผสมขึ้นหลายครั้ง และส่วนมากจะเป็นรัฐบาลที่มีอายุสั้น เนื่องจากความไร้เสถียรภาพทางการเมืองภายในประเทศ และการแทรกแซงจากชาติมหาอำนาจอย่างประเทศสหรัฐอเมริกา