ริชชาร์ท วากเนอร์ เกิดที่เมืองไลพ์ซิช วันที่ 22 พฤษภาคม ค.ศ. 1813 บิดาเป็นข้าราชการของเมือง ซึ่งเสียชีวิตลงขณะวากเนอร์มีอายุเพียงหกเดือน ในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1814 มารดาของเขาแต่งงานใหม่กับลูทวิช ไกเออร์ ผู้ที่ได้เลี้ยงดูเขาเป็นอย่างดีประดุจบิดาที่แท้จริง ไกเออร์เสียชีวิตในอีกไม่กี่ปีต่อมา โดยไม่ทันที่จะถ่ายทอดความรักในละครเวทีของเขาให้แก่วากเนอร์

วากเนอร์ได้ชื่อว่าเป็นผู้ที่มีรสนิยมและใช้จ่ายอย่างฟุ่มเฟือยจนมีปัญหาการเงิน แต่ที่สุดได้พระเจ้าลูทวิชที่ 2 เมื่อขึ้นครองราชย์ทรงอุปภัมภ์ในฐานะที่พระองค์โปรดอุปรากรของวากเนอร์มาก[1]