ลัลเลศวรี (อักษรโรมัน: Lalleshwari) หรือชื่อพื้นถิ่น ลัลดยัด (แม่แบบ:IPA-ks, Lal Ded; ค.ศ. 1320–1392) เป็นรหัสยะชาวกัศมีร์ สำนักปรัชญาฮินดูสายไศวะกัศมีร์[1][2] เธอเป็นผู้ริเริ่มรูปแบบกวีนิพนธ์รหัสยะที่เรียกว่าวาตสูน หรือ วขฺ (Vakh) (จากสันสกฤต วกฺ) งานกวีนิพนธ์ของเธอเรียกว่า ลัลวัข (Lal Vakh) และเป็นงานเขียนชิ้นเก่าแก่ที่สุดของภาษากัศมีร์ และเป็นส่วนสำคัญในประวัติศาสตร์ของวรรกรรมภาษากัศมีร์ในปัจจุบัน[3][4] ผลงานและเรื่องราวชีวิตของเธอถูกนำมาใช้เพื่อประโยชน์แอบแฝงทางศาสนาและการเมืองเรื่อยมา รณชีต โฮสโกเต เคยระบุว่า[5] "สำหรับโลกภายนอกแล้ว ลัลไดดเป็นบุคคลในวงการวรรณกรรมและจิตวิญญาณที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดจากกัศมีร์; ในกัศมีร์เอง เธอก็เป็นที่เคารพบูชาจากทั้งชาวฮินดูและมัสลิมมานานนับเจ็ดศตวรรษ [...] ที่ซึ่งเธอไม่ถูกนำมาใช้เป็นของศาสนาใดศาสนาหนึ่งโดยเอกเทศ แต่นับตั้งแต่ทศวรรษ 1980s เป็นต้นมา ภายใต้ความขัดแย้งยาวนานและการเมืองในกัศมีร์ [...] เธอกลายเป็นลัลเลศวรีหรือลัลลโยคินีสำหรับชาวฮินดู และลัลอารีฟะสำหรับชาวมุสลิม เป็นที่น่าเศร้าใจมากที่ในทุกวันนี้ การอธิบายเกี่ยวกับเธอจะต้องเป็นแบบฝั่งใดฝั่งหนึ่ง โดยที่ต้องกดทับคำอธิบายของอีกฝั่งไว้ มากขึ้นอีกเรื่อย ๆ"ชื่ออื่นของเธอนอกจาก ลาล ดยัด (Lal Ded; "มารดาลัล" หรือ "มารดาลัลละ") เช่น ลัลไดด (Lal Dyad; Dyad แปลว่า "ย่า/ยาย"), ลัลละอารีฟะ (Lalla Aarifa), ลัลดิดดี (Lal Diddi), ลัลเลศวรี (Lalleshwari), ลัลลโยคีศวรี หรือ ลัลลโยเคศวรี (Lalla Yogishwari/Yogeshwari) และ ลลิศรี (Lalishri)[6][7][8][9]บทกวีของลัลเลศวรีเป็นหนึ่งในงานเขียนภาษากัศมีร์ที่เก่าแก่ที่สุดที่ค้นพบ และเขียนโดยใช้ภาษากัศมีร์ที่เริ่มแยกออกมาจากภาษาอวหงส์-ประกฤต (Apabhramsa-prakrit) ในอินเดียเหนือ[10] มีบทกวีรวม 285 บท ที่ระบุว่าเขียนขึ้นโดยลัลเลศวรี[5] งานเขียนของเธอใช้แนวคิดอย่างไศวะแบบกัศมีร์ ที่ซึ่งรู้จักในชื่อตริกา จนถึงปี 1900[11]หลักฐานลายลักษณ์อักษรชิ้นแรกที่เขียนถึงชีวิตของลัลเลศวรีอยู่ใน Tadhkirat-ul-Arifin (ค.ศ. 1587) โดย Mulla Ali Raina และใน Asrar ul-Akbar (ค.ศ. 1654) โดย Baba Daud Mishkati ซึ่งระบุว่าลัลเศวรีเป็นสันตะรหัสยะ ปรากฏตัวให้รักเดินทางไปตามป่าเขาได้พบเห็น[5] ส่วนใน Tarikh-i-Azami (ค.ศ. 1736) โดย Khwaja Azam Diddamari มีระบุข้อมูลลงรายละเอียดเกี่ยวกับชีวิตของเธอ[5] นอกจากนี้ยังพบเรื่องราวชีวิตของเธอในจดหมายเหตุเปอร์เซีย Waqiati-e-Kashmir (ค.ศ. 1746) ซึ่งระบุว่าเธอมีชื่อเสียงมากในรัชสมัยของสุลต่าน Alau-ud-din (ค.ศ. 1343–54) และเสียชีวิตในรัชสมัยของสุลต่าน Shihab-ud-din (ค.ศ. 1354–73)[12]