ลำยองหลังคาหน้าจั่ว ของ ลำยอง

ลำยองประดับหลังคาและหน้าบัน มีองค์ประกอบดังนี้

ช่อฟ้า

ช่อฟ้าสองชนิดคือช่อฟ้าปากหงส์ (ซ้าย) และช่อฟ้าปากครุฑ (ขวา)

เป็นส่วนซึ่งประดับอยู่ส่วนยอดบนสุดของปลายสันหลังคา

องค์ประกอบของช่อฟ้า
  • ส่วนปลายยอดหรือหงอน
  • ส่วนปาก
  • ส่วนท้อง เรียกว่าอกสุบรรณ
ประเภทของช่อฟ้า
  • ช่อฟ้าแบบปากหงส์ เรียกอีกอย่างว่าปากปลา ลักษณะปลายจะงอยทู่หงายขึ้นยื่นไปข้างหน้า
  • ช่อฟ้าแบบปากครุฑ เรียกอีกอย่างว่าปากนก ลักษณะปลายจะงอยแหลมโค้งและงุ้มลง
  • ช่อฟ้าลาว
  • ช่อฟ้าหัวช้าง
  • ช่อฟ้าหัวนกเจ่า
  • ช่อฟ้าแบบประยุกต์ อื่น ๆ

ใบระกา

เป็นส่วนของปั้นลมประดับตกแต่งอยู่ระหว่างช่อฟ้าและหางหงส์ มีลักษณะลวดลายปลายเรียว มีหลายลักษณะ เช่นลายน่องสิงห์ ลายหอยจับหลัก ลายกระหนก ลายใบเทศ เป็นต้น มีคติความเชื่อว่าเป็นลักษณะของขนปีกของครุฑ

รวยระกา งวงไอยรา นาคสะดุ้ง

ภาพใบระกา งวงไอยรา นาคสะดุ้ง และหางหงส์ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
  • รวยระกา เป็นส่วนที่รองรับใบระกา
  • งวงไอยรา เป็นส่วนที่เกี่ยวงอกับแป
  • นาคสะดุ้ง เป็นรวยระกาส่วนที่โค้งงอต่อจากงวงไอยรายาวไปจนจรดหางหงษ์

หางหงส์

เป็นส่วนปลายสุดของปั้นลม มีหลายแบบได้แก่ แบบทรงนาค แบบนาคเบือน แบบเศียรนาค แบบเหรา ฯลฯ

ลานหน้าบัน

  • ช่อฟ้าอุโบสถวัดพระแก้ว กรุงเทพฯ (ช่อฟ้าแบบปากนก)
  • ช่อฟ้าวิหาร วัดเจ็ดยอด เชียงใหม่ (ช่อฟ้าแบบหัวช้าง)
  • ช่อฟ้าอุโบสถวัดพระสิงห์ เชียงใหม่ (ช่อฟ้าศิลปลานนา)
  • ช่อฟ้าวิหารหลวง วัดสุทัศน์ กรุงเทพฯ (ช่อฟ้าแบบปากปลา)