ลิงกังดำ หรือ ลิงกังหงอนดำ (อังกฤษ: Black macaque, Crested black macaque; ชื่อวิทยาศาสตร์: Macaca nigra) เป็นลิงโลกเก่าชนิดหนึ่ง จำพวกลิงกังลิงกังดำ มีขนสีดำตลอดทั่วทั้งตัวรวมถึงใบหน้าที่ไม่มีขน มีจุดเด่นคือ กลางกระหม่อมมีขนเป็นแผงเหมือนหงอน ซึ่งจะตั้งขึ้นได้เมื่อขู่ศัตรู และที่ก้นจะมีแผ่นหนังสีขาวดูเด่นใช้สำหรับรองนั่ง นอกจากนี้แล้วยังเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการแสดงออกทางเพศ โดยเฉพาะในตัวผู้[2]มีหางขนาดสั้นยาวเพียง 2 เซนติเมตรเท่านั้น (1 นิ้ว) ทำให้แลดูคล้ายลิงไม่มีหาง ลำตัวมีความยาวประมาณ 44 เซนติเมตร (17 นิ้ว) จนถึง 60 เซนติเมตร (24 นิ้ว) น้ำหนักประมาณ 3.6 ถึง 10.4 กิโลกรัม นับเป็นลิงประเภทลิงกังที่มีขนาดเล็กชนิดหนึ่ง มีอายุขัยโดยเฉลี่ยประมาณ 20 ปีอาศัยอยู่เป็นกลุ่มเล็ก ๆ ราว 5-25 ตัว กระจายพันธุ์เฉพาะบนเกาะซูลาเวซี ในประเทศอินโดนีเซียเท่านั้น เป็นลิงที่กินส่วนต่าง ๆ ของพืชต่าง ๆ เป็นอาหารหลัก เป็นลิงที่ชาวพื้นเมืองบนเกาะซูลาเวซีใช้รับประทานเป็นอาหารเช่นเดียวกับทาร์เซีย ปัจจุบันมีจำนวนประชากรเหลือประมาณ 6,000 ตัวเท่านั้น[2]เป็นลิงที่มีความเฉลียวฉลาด ในปี ค.ศ. 2011 ได้มีช่างภาพชาวตะวันตกผู้หนึ่งได้เข้าไปถ่ายรูปฝูงลิงกังดำในเขตป่าสงวนของเกาะซูลาเวซี ปรากฏว่าลิงไม่ได้มีท่าทีที่ก้าวร้าวเลย กลับกันกลับแสดงความเป็นมิตร และยังรู้จักที่จะถ่ายรูปตัวเองด้วยการยิ้มให้อีกต่างหาก[3]