วัดพระธาตุดอยปูเข้า (หรือ วัดพระธาตุดอยภูเข้า, วัดพระธาตุดอยภูข้าว) เป็นวัดและโบราณสถานที่สร้างในสมัยหิรัญนครเงินยาง ตั้งอยู่ในอำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย ไม่ไกลจากบริเวณพรมแดนสามเหลี่ยมทองคำ สามารถชมทิวทัศน์ได้จากบริเวณของวัด[1]ตามตำนานได้เล่าว่าพระยาลาวจังราช (บางตำนานสะกดว่า ลาวจง) ปฐมกษัตริย์แห่งหิรัญนครเงินยาง มีพระราชโอรสสามพระองค์ คือ ลาวก่อ (บางตำนานเขียนว่า ลาวครอบ) ลาวเกื้อ (บางตำนานเขียนว่า ลาวช้าง) และ ลาวเก้า (บางตำนานสะกดว่า ลาวเกล้า) มีครั้นหนึ่งพระราชโอรสทั้งสามพระองค์ได้เสด็จท่องเที่ยวและพบปูขนาดใหญ่ตัวหนึ่ง จึงพากันไล่จับ แต่ปูตัวนั้นได้หนีเข้ารูไป ลาวก่อและลาวเกื้อจึงรับสั่งให้ลาวเก้านั่งรออยู่ที่ห้วยระหว่างที่ทั้งสองพระองค์จะตามหาปูยักษ์ตัวนั้น เมื่อลาวเก้ารออยู่นานจึงเสด็จกลับไปทูลพระบิดา พระบิดาทรงเห็นว่าโอรสทั้งสามไม่รักใคร่สมานกัน หากอยู่ด้วยกันคงไม่เป็นสุข จึงได้มีรับสั่งให้ลาวก่อ (ลาวครอบ) ครองเมืองกวาง (บางตำนานระบุว่าคือ เชียงของ), ลาวเกื้อ (ลาวช้าง) ครองเมืองผาลานผานอง (บางตำนานระบุว่าคือ เมืองยอง) และ ส่วนลาวเก้า (ลาวเกล้า) ให้ครองเมืองของพระองค์เองคือหิรัญนครเงินยาง หลังสถาปนาขึ้นครองราชย์ลาวเก้าได้สถาปนาพระนามขึ้นว่า พระยาลาวเก้าแก้วเมืองมา เสด็จขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์พระองค์ที่ 2 ของหิรัญนครเงินยาง เพื่อรำลึกถึงเหตุการณ์ดังกล่าว พระองค์ได้ทรงสร้างพระเจดีย์บนดอยที่ปูยักษ์ตัวดังกล่าวหนีไปในราวปี พ.ศ. 1302[2] จึงเป็นที่มาของวัดพระธาตุดอยปูเข้า