วิทยา ทรงคำ เกิดเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2498 เป็นบุตรของนายติ๊บ และนางคำปัน ทรงคำ มีพี่น้อง 4 คน ได้แก่ นายประหยัด ทรงคำ นางบัวซอน บุตรศักดิ์ และนายประเสริฐ ทรงคำ สำเร็จการศึกษาศึกษาศาสตรบัณฑิต สาขาบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, นิติศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช และศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สมรสกับนางจุรีรัตน์ มีบุตร 2 คน