วิทยาเซรุ่ม[1] หรือ
วิทยาน้ำเหลือง (
อังกฤษ: serology) เป็นการศึกษาเกี่ยวกับ
น้ำเลือด โดยทางปฏิบัติแล้วคำนี้หมายถึงการวินิจฉัยโรคโดยการตรวจ
แอนติบอดีในน้ำเลือด
[2] เนื่องจากร่างกายของมนุษย์จะสร้างแอนติบอดีขึ้นมาหลังจาก
การติดเชื้อเพื่อต่อต้านเชื้อ
จุลชีพ[3] ต่อต้านโปรตีนที่มาจากภายนอกร่างกาย (เช่นจากการให้
โลหิตผิด
หมู่เลือด) หรือเป็นการต่อต้านโปรตีนจากร่างกายตัวเอง เช่นใน
โรคภูมิต้านตนเอง (autoimmune disease)แพทย์มักสั่งทำการทดสอบทางวิทยาเซรุ่มเพื่อวินิจฉัยหลังสงสัยการติดเชื้อ ใน
โรครูมาติก และในสถานการณ์อื่น ๆ เช่นการตรวจหมู่เลือด
[2] การตรวจเลือดทางวิทยาเซรุ่มยังช่วยวินิจฉัยผู้ป่วยในโรค
ภูมิคุ้มกันบกพร่องที่ร่างกายไม่สร้างแอนติบอดี อาทิ
X-linked agammaglobulinemia ซึ่งจะแสดงผลการตรวจแอนติบอดีเป็นลบวิธีการเลือกเทคนิคการทดสอบทางวิทยาเซรุ่มขึ้นกับชนิดของแอนติบอดีที่เราศึกษา วิธีต่าง ๆ ได้แก่
ELISA,
การเกาะกลุ่ม (agglutination) ,
การตกตะกอน (precipitation) ,
การตรึงคอมพลีเมนท์ (complement-fixation) , หรือการใช้เทคนิคเรืองแสง fluorescent antibodiesการตรวจทางวิทยาเซรุ่มไม่จำกัดเฉพาะการตรวจน้ำเลือดเท่านั้น แต่สามารถทดสอบใน
สารน้ำในร่างกายอื่น ๆ เช่น
น้ำอสุจิและ
น้ำลาย ซึ่งมีคุณสมบัติค่อนข้างใกล้เคียงกับน้ำเหลืองการตรวจทางวิทยาเซรุ่มนอกจากใช้เพื่อวินิจฉัยแล้วยังใช้ในทาง
นิติวิทยาศาสตร์เพื่อหาตัวผู้กระทำความผิด เช่นการตรวจน้ำอสุจิในคดีข่มขืนกระทำชำเรา เป็นต้น