วิศวนาถัน อานันท์ (ฮินดี: विश्वनाथन आनंद; อังกฤษ: Viswanathan Anand; 11 ธันวาคม ค.ศ. 1969 – ) เป็นนักหมากรุกสากลระดับแกรนด์มาสเตอร์ชาวอินเดีย อานันท์เป็นผู้ชนะหมากรุกชิงแชมป์โลกห้าสมัย[1] (ค.ศ. 2000, 2007, 2008, 2010 และ 2012) และเป็นผู้ครองแชมป์โลกโดยปริยายตั้งแต่ ค.ศ. 2007 อานันท์เป็นแชมป์โลกหมากรุกเกมเร็วของสมาพันธ์หมากรุกโลกใน ค.ศ. 2003 และเป็นที่ยอมรับโดยแพร่หลายในฐานะเป็นผู้เล่นเกมเร็วที่แข็งแกร่งที่สุดแห่งยุค[2][3]อานันท์กลายเป็นแกรนด์มาสเตอร์คนแรกของอินเดียใน ค.ศ. 1987[4] เขายังเป็นคนแรกที่ได้รับรางวัลราชีพคานธีเขละรตนะ ใน ค.ศ. 1991–92 ซึ่งเป็นเกียรติสูงสุดในด้านกีฬาของอินเดีย ใน ค.ศ. 2007 เขาได้รับรางวัลพลเรือนสูงสุดขั้นสองของอินเดียซึ่งมีชื่อว่าปทมะวิภูษณะ ส่งผลให้เขาเป็นนักกีฬาคนแรกที่ได้รับรางวัลคนแรกในประวัติศาสตร์ของอินเดีย นอกจากนี้ อานันท์ยังได้รับรางวัลเชสออสการ์หกสมัย (ค.ศ. 1997, 1998, 2003, 2004, 2007 และ 2008)เขายังเป็นผู้ครองแชมป์หมากรุกสากลชิงแชมป์โลกของสมาพันธ์หมากรุกโลกตั้งแต่ ค.ศ. 2000 ถึง 2002 เมื่อครั้งที่รายการระดับโลกได้แยกออกจากกัน เขาได้กลายเป็นแชมป์หมากรุกสากลอย่างไร้ข้อโต้แย้งใน ค.ศ. 2007 และป้องกันตำแหน่งในรายการดังกล่าวเมื่อครั้งที่เผชิญกับวลาดีมีร์ ครัมนิค ใน ค.ศ. 2008 จากนั้น เขาก็ประสบความสำเร็จในการป้องกันตำแหน่งในหมากรุกสากลชิงแชมป์โลก 2010 เมื่อครั้งที่พบกับเวเซลิน โทปาลอฟ และในหมากรุกสากลชิงแชมป์โลก 2012[5] เมื่อครั้งที่พบกับบอริส เกลแฟนด์ ในฐานะผู้ครองแชมป์สูงสุด เขาจะต้องพบกับผู้ชนะจากรายการแคนดิเดตทัวร์นาเมนต์ที่กำลังจะจัดขึ้นสำหรับรายการหมากรุกสากลชิงแชมป์โลก 2013อานันท์เป็นหนึ่งในหกผู้เล่นของประวัติศาสตร์ที่สามารถทำลายการให้คะแนนที่ 2,800 ของรายการจัดอันดับจากสมาพันธ์หมากรุกโลก และในเดือนเมษายน ค.ศ. 2007 เมื่อเขามีอายุได้ 37 ปี เขาได้กลายเป็นหมายเลขหนึ่งของโลกเป็นครั้งแรก เขาได้รับการจัดอันดับสูงสุดของโลกห้าครั้งในหกสมัย ตั้งแต่เดือนเมษายน ค.ศ. 2007 ถึงกรกฎาคม ค.ศ. 2008 โดยเป็นผู้ครองอันดับหนึ่งรวมระยะเวลา 15 เดือน ในเดือนตุลาคม ค.ศ. 2008 เขาได้ตกอันดับท็อปทรีของโลกเป็นครั้งแรกนับตั้งแต่เดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1996 ก่อนที่อานันท์จะหวนกลับคืนสู่ที่หนึ่งของโลกอีกครั้งในวันที่ 1 พฤศจิกายน ค.ศ. 2010 หลังจากเป็นฝ่ายชนะต่อผู้ท้าชิงอันดับหนึ่งของโลกอย่างแมกนัส คาร์ลเซน ในรายการบิลบาโอมาสเตอร์ แต่เขาก็ได้ยอมรับในฝีมือเมื่อครั้งที่อันดับสูงสุดกลับไปเป็นของคาร์ลเซนในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2011