ศาลวนวิหาร (เบงกอล: শালবন বিহার Shalban Bihar) เป็นแหล่งโบราณคดีในมอินมตี อำเภอกุมิลลา ประเทศบังกลาเทศ[1] ซากของศาลวนวิหารเป็นซากของอดีตวิหารพุทธแบบปาหาฑปุระ สร้างขึ้นในศตวรรษที่ 7 ประกอบด้วยกุฏิสงฆ์ 115 ห้อง และใช้งานเรื่อยมาถึงศตวรรษที่ 12[2][3] การขุดค้นทางโบราณคดีที่ศาลวนวิหารพบโบราณวัตถุอายุตั้งแต่ศตวรรษที่ 7-12[1]วิหารนี้ตั้งขึ้นโดย ภพเทพ (Bhava Deva) ผู้นำคนที่สี่ของจักรวรรดิเทพตอนต้น บนพื้นที่ขนาด 168 ตารรงเมตร ที่ในเวลานั้นเป็นย่านชานเมืองของนครเทพบรรพต (Devaparvata) ราชธานีชองสมตตะ[4] ชื่อในอดีตของพื้นที่นี้คือ ศาลวนราชรวรี (Shalban Rajar Bari) ซึ่งแปลว่าที่พำนักของกษัตริย์ที่ศาลวน ก่อนที่ต่อมาจะเปลี่ยนเป็น ศาลวนวิหาร หลังการขึดพบหลักฐานทางโบราณคดีที่เสนอว่าพื้นที่นี้เป็นวิหารพุทธมากกว่าการขุดค้นทางโบราณคดีค้นพบว่าศาลวนวิหารมีการสร้างใหม่สี่ระยะ โดยระยะแรกสุดตรงกับสมัยที่สาม ซึ่งเป็นโครงสร้างกลางรูปกากบาท (cruciform central shrine) ไม่ปรากฏหลักฐานของอารามขากสมัยที่หนึ่งและสองหลงเหลืออยู่ (ศตวรรษที่ 7) ในสมัยที่สี่และห้า (ศตวรรษที่ 9–10) มีการสร้างชั้นใหม่และขยายอาณาเขตของวิหารออกไปจากวิหารเดิม ภายในห้องกุฏิมีสิ่งน่าสนใจสองประการที่ค้นพบ ได้แก่เตาไฟซึ่งน่าจะมีไว้ประกอบอาหารภายในกุฏิ และแท่นฐานทำจากอิฐประดับลายซึ่งน่าจะมีไว้เป็นแท่นบูชาส่วนบุคคล[5] วัตถุที่ขุดค้นได้จากศาลวนวิหาร เช่น จารึกทองแดงเจ็ดแผ่น, ประติมากรรมจากหิน ทองสัมฤทธิ์ และดินเผาเคลือบจำนวนมาก ตลอดจนวัตถุทองคำ 350 ชิ้น เป็นต้น[6]