พลตำรวจเอก สมยศ พุ่มพันธุ์ม่วง หรือ พลตำรวจเอก ดร.สมยศ พุ่มพันธุ์ม่วง มีชื่อเล่นชื่อ อ๊อด สื่อมวลชนมักเรียกท่านว่า บิ๊กอ๊อด เกิดเมื่อวันที่ 27 ธันวาคม พ.ศ. 2497 ที่ อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นบุตร นางสมบัติ พุ่มพันธุ์ม่วง[4] จบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนต้นที่ โรงเรียนท่าเรือนิตยานุกูล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.ศ.4) เข้าเรียนที่โรงเรียนพรตพิทยพยัต เข้าศึกษาต่อในโรงเรียนเตรียมทหาร รุ่น 15 (ตท.15) ก่อนจะเข้าศึกษาต่อที่ โรงเรียนนายร้อยตำรวจ รุ่น 31 (นรต.31) จบปริญญาตรีสาขา นิติศาสตร์บัณฑิต มหาวิทยาลัยรามคำแหง จบปริญญาโท รัฐศาสตร์การเมือง มหาวิทยาลัยปูนา จากอินเดีย จบปริญาเอกปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาการบริหารงานยุติธรรมและสังคม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต เขามีน้องชาย 1 คน ชื่อ พ.ต.อ.ภูมินทร์ พุ่มพันธุ์ม่วง ปัจจุบันเป็นผกก.5 บก.ป.

พลตำรวจเอก ดร.สมยศ พุ่มพันธุ์ม่วง เป็นอดีตนายตำรวจติดตาม มนตรี พงษ์พานิช ซึ่งต่อมาได้แนะนำให้เขารู้จักกับ เนวิน ชิดชอบ จนได้รับการสนับสนุนทางการเมือง[5]เขายังเป็นลูกน้อง พล.ต.อ.พัชรวาท วงษ์สุวรรณ และเพื่อนร่วมงาน พล.ต.อ.เพรียวพันธ์ ดามาพงศ์ เขายังมีความสัมพันธ์อันดีกับ นิพนธ์ พร้อมพันธุ์ และ วิชัย ศรีวัฒนประภา ผู้ถือหุ้นใหญ่ บริษัท ภูผาธารา เขาใหญ่ จำกัด และ บริษัท เลอ โวเทล เขาใหญ่ จำกัด[6]

ชีวิตครอบครัว สมรสกับพจมาน พุ่มพันธุ์ม่วง มีบุตรด้วยกัน 2 คน ได้แก่ ชมกมล พุ่มพันธุ์ม่วง และ ร้อยตำรวจโท รชต พุ่มพันธุ์ม่วง

โดย นางสาว ชมกมล พุ่มพันธุ์ม่วง เป็นกรรมการ บริษัท ภูผาธารา เขาใหญ่ จำกัด และ กรรมการ บริษัท เลอ โวเทล เขาใหญ่ จำกัด