แต่เดิมนั้นสังข์ศิลป์ชัยแต่งขึ้นโดยเจ้าปางคำแห่งราชวงศ์เชียงรุ่งแสนหวีโบราณซึ่งได้อพยพไพร่พลครัวเรือนหนีจีนฮ่อมาแต่เชียงรุ่ง และได้เข้ามาพึ่งโพธิสมภารอาณาจักรล้านช้าง ซึ่งกล่าวว่าท่านแต่งขึ้นมาโดยว่ากันว่าตัดพ้อเรื่องราวของตนที่โดนจีนรุกรานประหนึ่งดั่งพวกยักษ์มาร แต่พระองค์ก็ทรงให้อภัยเมตตาธรรมดำเนิน มีการแต่งเรื่องราวขึ้นที่เป็นร้อยแก้ว และมีการแต่งปรับปรุงโดยมีการเขียนแบบร้อยกรองขึ้นภายหลัง โดยที่ได้ให้ศัพท์โบราณและศัพท์ทางพุทธศาสนาที่ลึกซึ้ง แต่มีความงามในทางอักษรศาสตร์อันเป็นสุนทรียะในบทประพันธ์และมีเนื้อเรื่องชวนติดตาม อันดัดแปลงมาจากปัญญาสชาดก โดยปรากฏชื่อเจ้าปางคำ ผู้รจนากลอนความว่า

เมื่อนั้น ปางคำคุ้มคะนึงธรรมทงมาก

เห็นรุ่งยามยอดเแก้วเที่ยวใช้ชาติ

พระองค์ใคร่จักตกแต่งแปปั่น

เป็นไทเองชุลีเชินสรวง

ช่วยญาณยามแค้นจตุโลกาก้ำ

ไอศวรรย์แสนทีปกับทั้งครุฑนาค

เนานางท้าวเทพคุณเชินช่วย

รีร่ำป้องแปลงกาบกอนปะจิดไว้

แก่ไตร่ตรองบุณแว่นแยงยามแค้น

ตามที่เองชุลีเท้าทวานสาม

ประนมนอบมานี้คุณย่อมยกใส่เก้า

ตะเกิงตั้งชู่ยาม

บัดนี้ข้า จักปุนแต่งตั้งไขชาติแปธรรมก่อน

แล้วเป็นที่ยุแยงฝูงพ่ำเพงพายช้อย

ควรที่อัศจรรย์ล้ำโลกา

โลกเฮานี้มีในห้าสิบชาติ

แท้เที่ยวใช้ส่งเวร แท้แล้ว

ปัจจุบันพบหลักฐานเนื้อเรื่องเป็นดั้งเดิมเป็นภาษาไทยคือ (นะมัดถุ) เรื่องสังข์ศิลป์ชัยได้รับความนิยมในลาวเช่นกันและทางลาวก็ได้แต่งเพิ่มได้แก่ ยักกะสันบั้น สุบินบั้น บรรพชาบั้น วิปวาสาบั้น[2] ซึ่งที่ลาวได้แต่งขึ้นก็ได้รับความนิยมจากทางอีสานจนมาถึงอยุธยาโดยมีผู้คัดลอกเขียนใส่ใบลานต่อ ๆ กันมาและได้แปลเป็นภาษาไทย และได้จัดรวบทั้งที่ไทยแต่งและลาวแต่งเป็นเรื่องเดียวที่สมบูรณ์