การแข่งขันกีฬาสาธิตสามัคคีเริ่มจากการแข่งขันกีฬาว่ายน้ำเมื่อเดือนมกราคม 2519 ระหว่างโรงเรียนสาธิตสังกัดทบวงมหาวิทยาลัย ใช้ชื่อว่า การแข่งขัน “ว่ายน้ำสาธิต-สามัคคี” โดยอาจารย์พลศึกษาของโรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ปทุมวัน และโรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตรฝ่ายประถม ซึ่งได้แก่ อาจารย์สุกรี รอดโพธิ์ทอง อาจารย์อุดร รัตนภักดิ์ อาจารย์ศรีประภา สาระคุณ (แม้นสงวน) อาจารย์ สุภารัตน์ วรทอง สรุปแนวความคิดร่วมกัน ให้มีการแข่งขันว่ายน้ำสาธิตขึ้น เพื่อเชื่อมความสามัคคี ก่อให้เกิดประโยชน์ ในการพัฒนาบุคลิกภาพ มีการพัฒนาการทางด้านร่างกายและจิตใจ รวมทั้งลักษณะนิสัยที่ดีมีน้ำใจนักกีฬาตลอดจนส่งเสริมให้นักเรียนได้พัฒนาความสามารถในการว่ายน้ำไปสู่ระดับที่สูงขึ้น ทั้งนี้โดยได้รับความเห็นชอบและอนุมัติในหลักการจากอาจารย์ใหญ่ของโรงเรียนสาธิตทั้ง 4 แห่ง ซึ่งได้แก่ อาจารย์รุจิระ สุภรณ์ไพบูลย์ อาจารย์ใหญ่โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ศาสตราจารย์ ดร.อุบล เรียงสุวรรณ อาจารย์ใหญ่โรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์คุณหญิง สมจิตต์ ศรีธัญรัตน์ อาจารย์ใหญ่โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ปทุมวัน และอาจารย์ละออ การุณยะวนิช อาจารย์ใหญ่ โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตรฝ่ายประถม จัดให้มีการแข่งขันประจำทุกปี โดยผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันเป็นเจ้าภาพและถือว่าอาจารย์ใหญ่ทั้ง 4 แห่ง เป็นคณะกรรมการอำนวยการจัดการแข่งขันถาวร สำหรับคณะกรรมการจัดการแข่งขันฝ่ายต่าง ๆ จากโรงเรียนสาธิตทั้ง 4 แห่งร่วมเป็นคณะกรรมการ อาจารย์จากโรงเรียนเจ้าภาพเป็นประธานจัดการแข่งขัน ประชุมปรึกษาหารือทำงานร่วมกัน จึงเกิดเป็นระเบียบและข้อบังคับต่างของการจัดการแข่งขันและพัฒนามาจนถึงปัจจุบัน

ในการดำเนินงานได้รับเกียรติจากนายสุวรรณ ดาราวงษ์ ซึ่งเป็นหัวหน้ากองประกาศิต สำนักนายกรัฐมนตรีในขณะนั้น เป็นที่ปรึกษา และได้ขออนุมัติใช้ตราสัญญาลักษณ์ของทบวงมหาวิทยาลัยเป็นตราสัญญาลักษณ์ของการแข่งขันกีฬาว่ายน้ำสาธิตสามัคคี

ตำนานเพลง "มาร์ช สาธิต-สามัคคี"

ก่อนการแข่งขันสาธิตสามัคคีประมาณ 1-2 เดือน ที่โรงเรียนสาธิตต่างๆ จะได้ยินเสียงเพลงจากลำโพงให้นักเรียนร้องกันทั่วว่า

ซึ่งอาจารย์ระลึก สัทธาพงศ์ (ขณะนี้เป็น ผศ.)ได้แต่งเนื้อร้องและทำนอง โดยทำนองมีต้นเค้ามาจากเพลง “I’ve been working on the rail road” ซึ่งเป็นเพลงพื้นบ้านอเมริกัน ส่วนคุณพิมพ์ปฏิภา พึ่งธรรมจิตต์ เรียบเรียงเสียงประสาน เพลงนี้กระหึ่มเมื่อปี พ.ศ. 2521 เป็นการแข่งขันว่ายน้ำสาธิตสามัคคี ครั้งที่ 2 เมื่อ 14 มกราคม 2521 ณ สระว่ายน้ำจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ที่โรงเรียนสาธิตเกษตรเป็นเจ้าภาพ เชิญคุณนิทัศน์ ละอองศรี, คุณศรีสุดา เริงใจ และนักร้องวงจิตราทัศน์ มาขับร้องหมู่ และใช้วงดนตรีจิตราทัศน์ บรรเลง

ระบบการจัดการแข่งขัน ณ พ.ศ.นี้

กีฬาสาธิตสามัคคี มีการจัดคณะทำงานดังนี้ คณะกรรมการบริหารกีฬาสาธิตสามัคคี, คณะกรรมการอำนวยการกีฬาสาธิตสามัคคี, และคณะกรรมการดำเนินการแข่งขันกีฬาสาธิตสามัคคี โดยกำหนด "ข้อบังคับคณะกรรมการบริหารกีฬา “ สาธิตสามัคคี” สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา ว่าด้วยการจัดการแข่งขันกีฬา “สาธิตสามัคคี” สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา " จำนวน 1 ชุด และ " ระเบียบคณะกรรมการบริหารกีฬา “สาธิตสามัคคี” สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา ว่าด้วยการแข่งขัน ....กีฬา “สาธิตสามัคคี” สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา " จำนวน 16 ชุด เท่าจำนวนชนิดกีฬา

ชนิดกีฬาสาธิตสามัคคี ณ พ.ศ.นี้

จัดกีฬาทั้งหมด 16 ชนิด เรียงตามลำดับพยัญชนะ คือ กรีฑา กอล์ฟ ซอฟท์บอล เซปักตะกร้อ เทนนิส เทเบิลเทนนิส บาสเกตบอล แบดมินตัน เปตอง ฟุตบอล ลีลาศ วอลเลย์บอล ว่ายน้ำ หมากกระดาน ฮอกกี้ และแฮนด์บอล