กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ ถูกตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2433 ซึ่งมีกรมบัญชีกลาง เป็นหน่วยงานหนึ่งในสังกัด ต่อมาในปี พ.ศ. 2469 ได้มีการจัดตั้ง "กองงบประมาณ" ขึ้นในกรมบัญชีกลาง มีหน้าที่ในการตรวจจ่ายฎีกาเบิกค่าใช้สอยและเงินพิเศษที่เบิกจ่ายในงบประมาณ รักษางบประมาณ วิธีการงบประมาณ

ในปี พ.ศ. 2475 กองงบประมาณถูกลดฐานะลงเป็นเพียง "แผนกงบประมาณ" ซึ่งในปีต่อมาก็ได้มีการยกฐานะขึ้นเป็นกอง ตามเดิม กระทั่งในการปฏิวัติ เดือนตุลาคม พ.ศ. 2501 คณะปฏิวัติได้เห็นความสำคัญของการงบประมาณว่าเป็นส่วนขับเคลื่อนการพัฒนาชาติ จึงได้แยกส่วนการงบประมาณออกมาเทียบเท่ากรม เป็น "สำนักงบประมาณ" สังกัดสำนักนายกรัฐมนตรี ตั้งแต่วันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2502 โดยมีดร.ป๋วย อึ้งภากรณ์ เป็นผู้อำนวยการสำนักงบประมาณคนแรก

สำนักงบประมาณเป็นหน่วยงานกลางที่ทำหน้าที่จัดทำงบประมาณแผ่นดินเพื่อเสนอนายกรัฐมนตรีคณะรัฐมนตรี พิจารณาอนุมัติ ก่อนที่รัฐบาลจะนำเสนอรัฐสภา เพื่อพิจารณาอนุมัติให้ประกาศใช้เป็นพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีต่อไป สำนักงบประมาณต้องทำหน้าที่จัดสรรงบประมาณของชาติที่มีอยู่อย่างจำกัดให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชน และ ประเทศชาติ โดยจัดสรรออกมาในรูปของงบประมาณรายจ่ายประจำปี เพื่อให้ส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจนำไปใช้จ่ายในกิจกรรมของรัฐ เพื่อการพัฒนาประเทศ และ กิจการที่จำเป็นทั้งมวล รวมทั้งจะต้องดูแลให้การใช้จ่ายงบประมาณแผ่นดินเป็นไปอย่างประหยัดที่สุดไม่ให้มีการรั่วไหลหรือสูญเสียไปโดยเปล่าประโยชน์