สิทธิบัตร (อังกฤษ: patent) เป็นทรัพย์สินทางปัญญารูปแบบหนึ่งที่ให้คุ้มครองการประดิษฐ์ ที่อาจมีลักษณะเป็นผลิตภัณฑ์หรือกระบวนการอย่างใดอย่างหนึ่ง โดยทั่วไปแล้ว เจ้าของสิทธิบัตรมีสิทธิที่จะห้ามผู้อื่นผลิตและจำหน่ายสิ่งประดิษฐ์นั้นๆ จนกว่าสิทธิบัตรจะหมดอายุ ประเทศที่เป็นสมาชิกองค์การการค้าโลก จะต้องมีกฎหมายสิทธิบัตรตามความตกลงทางทรัพย์สินทางปัญญาที่เกี่ยวกับการค้า (ความตกลงทริปส์) โดยสิทธิบัตรตามความตกลงนี้ จะต้องมีอายุความคุ้มครองอย่างน้อย 20 ปี ในหลักการกฎหมายแล้ว การประดิษฐ์ที่จะได้รับสิทธิบัตรจะต้องมีลักษณะเป็นการประดิษฐ์ขึ้นใหม่ สามารถประยุกต์ในทางอุตสาหกรรม และไม่เป็นที่ประจักษ์โดยง่าย[1]บางประเทศยังมีทร้พย์สินทางปัญญาที่คุ้มครองการประดิษฐ์เช่นเดียวกัน แต่มีเงื่อนไขการได้รับที่เข้มงวดน้อยกว่าและอายุการคุ้มครองสั้นกว่า เรียกว่าอนุสิทธิบัตร (petty patent) หรือผลิตภัณฑ์อรรถประโยชน์ (utility model)[2][3] นอกจากนี้ ทรัพย์สินทางปัญญาอื่นที่มีลักษณะใกล้เคียงกับสิทธิบัตร อาจเรียกว่าสิทธิบัตรในกฎหมายบางประเทศ เช่น การคุ้มครองการออกแบบทางอุตสาหกรรม (industrial design) เรียกว่า สิทธิบัตรการออกแบบผลิตภัณฑ์ ในประเทศไทย[4] หรือ design patent ในสหรัฐอเมริกา เป็นต้น[5]