ส้มฉุนแบบชาวบ้านนั้น ปรากฏอยู่ใน พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ระบุว่า “ส้มฉุน คือของกินชนิดหนึ่ง ใช้มะม่วงดิบ มะยมดิบ ยำกับกุ้งแห้ง ใส่น้ำปลา น้ำตาล บางทีก็นำไปตากแดด ส้มลิ้มก็เรียก”[2] ซึ่งมีลักษณะเป็นอาหารประเภทยำ ใกล้เคียงกับยำมะม่วง เพียงแต่ส้มฉุนแบบดังกล่าวไม่มีการใส่พริกลงไป ซึ่งจากความหมายดังกล่าวนั้น มีลักษณะที่ต่างออกไปจากส้มฉุนแบบลอยแก้วอย่างสิ้นเชิง[4]

หนังสือ อาหารบ้านท้ายวัง ของ'รงค์ วงษ์สวรรค์ ระบุถึงการทำส้มฉุนนี้ไว้ว่าได้มาจากยายของตนเองซึ่งมีพื้นเพมาจากจังหวัดสุพรรณบุรี ว่าต้องใช้มะม่วงดิบ ด้วยการปลิดมะม่วงจากต้น และปอกเปลือกทันที ก็จะได้รสสดใหม่ รวมทั้งเสนอแนะการเลือกพันธุ์มะม่วงที่จะนำมาฉุนไว้ว่า "...อกร่องกลิ่นละไมกว่าพิมเสน แก้วกลิ่นแฉดกว่าน้ำดอกไม้ ทองดำกลิ่นทึบกว่าหนังกลางวันและทอดปลายแขน..." ส่วนวัตถุดิบอื่น ๆ รงค์ได้อธิบายไว้ว่า ใช้หัวหอมสวนจากตำบลบางนกแขวก จังหวัดสมุทรสงคราม เพราะมีกลิ่นและรสซาบซึ้งกว่าตำบลอื่น พริกใช้พริกบางช้าง เพราะมีรสเผ็ดระรื่นและสกุลสูงกว่าพริกอื่น ปลาย่างควรใช้แบบไม่เหม็นหืน แต่กรอบและหอมกลิ่นคาว เมื่อนำปลาไปป่นต้องไม่ให้ละเอียดเป็นผง แต่ก็ไม่ให้หยาบเป็นกาบ เป็นอาทิ[1]

ส่วนวิธีการทำจะนำมะม่วงมาปอกเปลือกถากผิวสีเขียวด้านในติดบนเนื้อเฉียบบาง เพื่อรักษากลิ่นมะม่วงไว้ แล้วล้างน้ำให้หมดยาง ห้ามแช่น้ำทิ้งไว้จะทำให้เสียกลิ่นมะม่วงไป จากนั้นนำมะม่วงที่ฝานมาขยำกับน้ำตาลปี๊บ น้ำปลาดีมาคลุกเคล้าจนฉ่ำ ซึ่งขั้นตอนนี้จะเรียกว่า 'ฉุน' ก่อนโรยปลาย่าง และหอมแดงซอย เป็นอันเสร็จ[1]