หนูพุก หรือ
หนูแผง (
อังกฤษ: Bandicoot rats) เป็น
สกุลของ
สัตว์ฟันแทะในวงศ์
Murinae ในวงศ์ใหญ่
Muridae ใช้
ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Bandicota (มาจาก
ภาษาเตลูกู คำว่า pandikokku หมายถึง "หนูหมู"
[1])หนูพุก มีรูปร่างลักษณะทั่วไปคล้ายกับหนูทั่วไปในวงศ์ Murinae แต่ทว่ามีรูปร่างที่ใหญ่กว่าหนูในสกุล
Rattus มาก และมีจุดเด่นที่มี
ขนสีน้ำตาลแดงหรือน้ำตาลดำที่รุงรังไม่เป็นระเบียบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งขนบริเวณหลังที่เป็นแผงแข็ง หลังตีนเป็นสีดำ หางยาวมีเกล็ดสีเดียว
[2] เป็นหนูที่มีอุปนิสัยดุร้าย เมื่อถูกคุกคามจะขู่และพร้อมที่จะกัด
[3]หนุพุก แบ่งออกได้เป็น 3
ชนิด พบได้ใน
ประเทศไทย 2 ชนิด ถือเป็นหนูที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย โดยอาจจะมีความยาวจากปลายจมูกจรดปลายหางได้ถึง 23–28
เซนติเมตร น้ำหนัก 400–700
กรัม ตัวเมียสามารถผสมพันธุ์ได้ตั้งแต่ 4 เดือนขึ้นไป ในขณะที่ตัวผู้อายุ 6 เดือนขึ้นไป
[5] แต่เป็นหนูที่จะพบได้เฉพาะในพื้นที่
เกษตรกรรม เช่น
นาข้าว เท่านั้น กระจายพันธุ์ตั้งแต่
อนุทวีปอินเดียจนถึง
เอเชียอาคเนย์ อาศัยอยู่ในรูตามคันนาที่ขุดไว้ โดยมีขุยหรือก้อนดินที่ขุดขึ้นมากระจายเป็นเม็ดอยู่รอบ ๆ จัดเป็นศัตรูพืชที่สำคัญที่กินข้าว โดยเฉพาะข้าวที่ออกรวงเป็นอาหาร และยังกินสัตว์อย่างอื่นในนา เช่น
ปูนา หรือ
หอยเชอรี่ เป็นอาหารอีกด้วย แต่เกษตรกรเมื่อจับได้จะนิยมนำมาบริโภค
[2] เนื้อมีรสชาติอร่อย มีการล่าและขายกันในหลายพื้นที่
[6]