หม่อมนุ่ม นวรัตน ณ อยุธยา เป็นธิดาของหม่อมหลวงชื่น อภัยกุล กับหม่อมหลวงตาด (สกุลเดิม: เจษฎางกูร)[ต้องการอ้างอิง] ต่อมาได้เข้ามาเป็นตัวละครในเจ้าคุณจอมมารดาเอม ซึ่งคณะละครนั้นได้ตกทอดไปถึงกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญพระราชโอรสในเจ้าคุณจอมมารดาเอม

ต่อมาได้เป็นหม่อมในพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเนาวรัตน์ กรมหมื่นสถิตย์ธำรงสวัสดิ์ พระอนุชาในกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ต้นราชสกุลนวรัตน มีพระโอรสธิดาคือ

1. หม่อมเจ้าชายธำรงวรวัฒน์ นวรัตน (พ.ศ. 2424 — พ.ศ. 2489)
2. หม่อมเจ้าหญิงกมลเปรมปรีดิ์ นวรัตน (พ.ศ. 2427 — ?) เสกสมรสกับพระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรวิสุทธิ์

ภายหลังได้เข้ามาเป็นครูละครวังสวนกุหลาบ เป็นผู้วางรากฐาน และเป็นผู้ถ่ายทอดท่ารำละครตัวนาง ทั้งหมดของคณะละครวังสวนกุหลาบ ท่ารำเฉพาะบทบาท และท่ารำเพลงหน้าพาทย์ที่สำคัญของตัวละครนางเอก และนางรอง

หม่อมนุ่ม นวรัตน ณ อยุธยา ได้ถึงแก่กรรมเมื่อ พ.ศ. 2477 และได้ทำการฌาปนกิจศพเมื่อพฤษภาคม พ.ศ. 2477[2]