ร้อยเอก หม่อมเทวาธิราช (หม่อมราชวงศ์แดง อิศรเสนา) จ.ช., ร.จ.ม. เกิดในสมัยรัชกาลที่ ๓ ตรงกับวันอังคารที่ ๒๔ กันยายน พ.ศ. ๒๓๙๕ เป็นบุตรใหญ่ในหม่อมเจ้าจันตรี อิศรเสนา เกิดแต่หม่อมสวน อิศรเสนา ณ อยุธยา มีน้องต่างมารดา คือ ร้อยเอก หม่อมราชวงศ์มุ้ย อิศรเสนา, หลวงราชดรุณรักษ์ (หม่อมราชวงศ์สอาด อิศรเสนา) บิดาของ พระยาภะรตราชา (หม่อมหลวงทศทิศ อิศรเสนา), พระวรภัณฑ์ภักดี (หม่อมราชวงศ์เหมือน อิศรเสนา) และ หม่อมราชวงศ์ไหม อิศรเสนาหม่อมเทวาธิราชเป็นไทยผู้แรกที่เรียนรู้วิชาช่างโทรเลข โดยได้รับถ่ายทอดวิชาจากนายเฮนรี อาลาบาศเตอร์ (ต้นสกุล เศวตศิลา) เดิมรับราชการอยู่กรมทหารมหาดเล็ก ต่อมาท่านเป็นนายงานสร้างโทรเลขสายแรกของกรุงสยาม (สายปากน้ำ) และเมื่อดำเนินการสร้างโทรเลขสายปากน้ำลุล่วงแล้วจึงได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนายงานสร้างโทรเลขสายอื่นๆทั่วพระราชอาณาเขตในเวลานั้นด้วย กระทั่งปีวอก พ.ศ. ๒๔๒๗ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตรตั้งเป็นหม่อมเทวาธิราช ราชนิกูล ครั้นการสร้างโทรเลขในสมัยนั้นสำเร็จได้ใช้การทุกสายแล้ว จึงลาพักงานราชการหันไปประกอบการค้าขายทางหัวเมืองเหนือ เที่ยวระหกระเหินอยู่หลายปีจึงกลับเข้ารับราชการทหารอยู่ในกรมยุทธนาธิการ ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็นนายร้อยเอกเมื่อวันที่ 14 สิงหาคม พ.ศ. 2448[1]รับราชการในกรมสรรพยุทธ แล้วย้ายมากรมจเรทหารช่าง และกรมเกียกกายกองทัพบกเป็นที่สุด มาจนปีชวด พ.ศ. ๒๔๕๕ หม่อมเทวาธิราชชรา อายุได้ ๖๓ ปี จึงออกจากตำแหน่งประจำราชการ ได้รับพระราชทานเบี้ยบำนาญต่อมาหม่อมเทวาธิราชมีนิวาสถานอยู่บริเวณถนนรามบุตรีในปัจจุบัน (บริเวณโรงเรียนอัมพรไพศาลเดิม) มีภรรยาและบุตรเท่าที่ทราบดังนี้๑. นางเลื่อม เทวาธิราช บุตรี หมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช (สวน ถาวโรทยาน) และ นางเอี่ยม กษัตริย์ศรีศักดิเดช ๒. นางใย อิศรเสนา ณ อยุธยา บุตรี ท้าวอินทกัลยา (เพื่อน พวงนาก)และ นายดิศ ท้าวอินทกัลยา (เพื่อน) เป็นบุตรีท้าวมังสี (แสง ณ เวียงจันทน์) และ นายนาค พวงนาก๓. นางบุญสม อิศรเสนา ณ อยุธยา บุตรี เจ้าพระยาคทาธรธรนินทร์ (เยีย อภัยวงศ์) และ ท่านผู้หญิงทิม คทาธรธรนินทร์ หม่อมเทวาธิราชออกจากราชการแล้วเป็นปกติอยู่ไม่กี่ปีก็เกิดโรคปัสสาวะพิการ เป็นเหตุให้ทุพพลภาพอยู่ช้านาน หม่อมเทวาธิราชถึงแก่กรรมด้วยสาเหตุไข้หวัดใหญ่ที่บ้านข้างวัดชนะสงคราม เมื่อวันที่ ๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๑ คำนวณอายุได้ ๖๙ ปี[2]พระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุวัดสระเกศ เมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๒ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานเงิน ๑,๐๐๐ สตางค์ ผ้าขาว ๒ พับ และมีการพิมพ์หนังสือ ตำนานวังน่า ขึ้นเป็นครั้งแรกเพื่อแจกในงานพระราชทานเพลิงศพอีกด้วย