หัวเสาอโศกรูปสิงห์ (
อังกฤษ: Lion Capital of Ashoka) หรือ
สิงหจตุรมุขสตมภศีรษะ (
ฮินดี: सिंहचतुर्मुख स्तम्भशीर्ष) เป็นประติมากรรมรูป
สิงโตเอเชียยืนหันหลังชนกันบนฐานที่แกะสลักอย่างวิจิตรที่มีสัตว์อื่นประกอบอยู่ด้วย ภาพของสิงหจตุรมุขสตมภศีรษะได้ถูกนำมาวาดเป็นรูปแบบกราฟิกใช้เป็น
ตราประจำชาติอินเดียนับตั้งแต่ปี 1950 เป็นต้นมา
[1] สตมภศีรษะนี้เคยตั้งอยู่บนยอดของ
อโศกสตมภ์ที่
สารนาถ สถานที่สำคัญทาง
ศาสนาพุทธ โดย
พระเจ้าอโศกมหาราชในราว 250 ปีก่อนคริสต์กาล
[2] ตัวอโศกสตมภ์ (เสาอโศก) นั้นยังคงตั้งอยู่ที่สถานที่เดินที่พบที่สารนาถ ส่วนหัวเสา (สตมภศีรษะ) นั้นปัจจุบันจัดแสดงอยู่ใน
พิพิธภัณฑ์สารนาถ รัฐอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย ความสูงของหัวเสาสูงรวม 2.15 เมตร (7 ฟุต) รวมฐาน หัวเสาจตุรมุขนี้มีรายละเอียดที่ครบสมบูรณ์ที่สุดในบรรดาหัวเสาอื่น ๆ ของอโศกสตมภ์ที่หลงเหลือมาถึงปัจจุบัน และมีจารึก
พระบรมราชโองการของพระเจ้าอโศก หัวเสาบางชิ้นที่เหลืออยู่มีสัตว์เพียงตัวเดียว (เอกมุขสตมภศีรษะ) เช่นที่
สาญจี[3]หัวเสานี้แกะสลักจาก
หินทรายก้อนเดี่ยวขัดเงา และถูกสร้างให้แยกออกจากตัวเสามาตั้งแต่แรก สตมภศีรษะนั้นประกอบด้วย
สิงโตเอเชียสี่ตัวบน
อะบาคัสและ
ฟรีซ พร้อมกับภาพสลักนูนสูงแสดง
ช้าง,
ม้า,
กระทิง, สิงโต คั่นด้วยลักษณะของล้อราชรถ ทั้งหมดนี้ตั้งอยู่บรบาน
บัวคว่ำรูประฆัง ดั้งเดิมแล้วหัวเสานี้ครอบด้วย '
ธรรมจักร' หรือ "
อโศกจักร" ที่มี 32 ซี่ มีการพบธรรมจักรลักษณะนี้หักอยู่ที่ค้นพบเสา
[4] ลักษณะหัวเสาที่ครอบด้วยธรรมจักรนี้มีการสร้างเลียนแบบขึ้นในศตวรรษที่ 13 โดย
พระยามังรายและถูกรักษาไว้อย่างดีที่
วัดอุโมงค์ จังหวัดเชียงใหม่[5]