หัวเสาอโศกรูปสิงห์
หัวเสาอโศกรูปสิงห์

หัวเสาอโศกรูปสิงห์

หัวเสาอโศกรูปสิงห์ (อังกฤษ: Lion Capital of Ashoka) หรือ สิงหจตุรมุขสตมภศีรษะ (ฮินดี: सिंहचतुर्मुख स्तम्भशीर्ष) เป็นประติมากรรมรูปสิงโตเอเชียยืนหันหลังชนกันบนฐานที่แกะสลักอย่างวิจิตรที่มีสัตว์อื่นประกอบอยู่ด้วย ภาพของสิงหจตุรมุขสตมภศีรษะได้ถูกนำมาวาดเป็นรูปแบบกราฟิกใช้เป็นตราประจำชาติอินเดียนับตั้งแต่ปี 1950 เป็นต้นมา[1] สตมภศีรษะนี้เคยตั้งอยู่บนยอดของอโศกสตมภ์ที่สารนาถ สถานที่สำคัญทางศาสนาพุทธ โดยพระเจ้าอโศกมหาราชในราว 250 ปีก่อนคริสต์กาล[2] ตัวอโศกสตมภ์ (เสาอโศก) นั้นยังคงตั้งอยู่ที่สถานที่เดินที่พบที่สารนาถ ส่วนหัวเสา (สตมภศีรษะ) นั้นปัจจุบันจัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑ์สารนาถ รัฐอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย ความสูงของหัวเสาสูงรวม 2.15 เมตร (7 ฟุต) รวมฐาน หัวเสาจตุรมุขนี้มีรายละเอียดที่ครบสมบูรณ์ที่สุดในบรรดาหัวเสาอื่น ๆ ของอโศกสตมภ์ที่หลงเหลือมาถึงปัจจุบัน และมีจารึกพระบรมราชโองการของพระเจ้าอโศก หัวเสาบางชิ้นที่เหลืออยู่มีสัตว์เพียงตัวเดียว (เอกมุขสตมภศีรษะ) เช่นที่สาญจี[3]หัวเสานี้แกะสลักจากหินทรายก้อนเดี่ยวขัดเงา และถูกสร้างให้แยกออกจากตัวเสามาตั้งแต่แรก สตมภศีรษะนั้นประกอบด้วยสิงโตเอเชียสี่ตัวบนอะบาคัสและฟรีซ พร้อมกับภาพสลักนูนสูงแสดงช้าง, ม้า, กระทิง, สิงโต คั่นด้วยลักษณะของล้อราชรถ ทั้งหมดนี้ตั้งอยู่บรบานบัวคว่ำรูประฆัง ดั้งเดิมแล้วหัวเสานี้ครอบด้วย 'ธรรมจักร' หรือ "อโศกจักร" ที่มี 32 ซี่ มีการพบธรรมจักรลักษณะนี้หักอยู่ที่ค้นพบเสา[4] ลักษณะหัวเสาที่ครอบด้วยธรรมจักรนี้มีการสร้างเลียนแบบขึ้นในศตวรรษที่ 13 โดยพระยามังรายและถูกรักษาไว้อย่างดีที่วัดอุโมงค์ จังหวัดเชียงใหม่[5]