อักษรอริยกะ ถูกประดิษฐ์ขึ้นราวปี พ.ศ. 2390 โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขณะผนวชเป็น พระวชิรญาณภิกขุ เพราะทรงเห็นว่าเมื่อเขียนภาษาบาลีมาแต่เดิมนั้นใช้อักษรขอม จนทำให้อักษรขอมกลายเป็นของขลังไป เหตุนี้จึงทรงให้สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สา ปุสฺสเทโว) คิดวิธีเขียนอักษรไทยให้ใช้เขียนภาษาบาลีได้เช่นอักษรขอม[1] ส่วนพระองค์เองได้ประดิษฐ์อักษรชุดใหม่เรียกว่า อักษรอริยกะ อันมีความหมายว่า "อักษรของผู้เป็นอารยชน"[2] สัณฐานอักษรมีเค้าอักษรโรมัน กล่าวคือเป็นการกลับหน้ากลับหลังอักษรโรมัน หรือใช้เส้นประดิษฐ์อักษรเพิ่มเติมอักษรโรมัน[3] พยัญชนะและสระอยู่ในบรรทัดเดียวกันต่างจากอักษรไทยและขอมที่มีสระอยู่บนและล่างพยัญชนะ จุดประสงค์ก็เพื่อความสะดวกแก่การเขียนและพิมพ์[1][2]

ทว่าหลังมีการทดลองใช้ในกลุ่มพระสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย แต่จำเพาะในวัดบวรนิเวศราชวรวิหารเท่านั้น[2] และไม่สู้แพร่หลายนัก[3] เมื่อมิได้รับความนิยมอักษรนี้ก็เป็นอันยกเลิกไป[1] มีบันทึกเพียงว่ามีการใช้อักษรอริยกะในการตีพิมพ์หนังสือปาฏิโมกข์ และหนังสืออื่น ๆ บ้าง นอกจากนี้ยังมีจารึกอักษรอริยกะที่วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมารามราชวรวิหารอีกแห่งหนึ่ง[2]

ปัจจุบันยังมีการศึกษาอักษรอริยกะในมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย แต่มีปัญหาเรื่องการตีพิมพ์ตำราและข้อสอบเพราะไม่มีชุดแบบอักษร[4]