สาเหตุหลักของจำนวนนักโทษที่สูงนี้เนื่องมาจากระยะเวลาที่ถูกตัดสินโทษจำคุกในสหรัฐอเมริกา มีเสียงวิพากษ์วิจารณ์จำนวนมากระบุว่าระบบของสหรัฐอเมริกามีโทษจำคุกนานกว่าพื้นที่ส่วนอื่นใดของโลก

ถึงแม้ว่าประเทศอื่นบางประเทศจะมีจำนวนนักโทษต่อปีมากกว่าสหรัฐ แต่เนื่องจากข้อเท็จจริงที่ว่าสหรัฐเก็บนักโทษไว้ในเรือนจำนานกว่า ทำให้อัตราโดยรวมสูงขึ้น ยกตัวอย่างเช่น โทษจำคุกสำหรับข้อหาลักทรัพย์ในสหรัฐอยู่ที่ 16 เดือน เปรียบเทียบกับ 5 เดือนในแคนาดา และ 7 เดือนในอังกฤษ[10] เมื่อดูจาสาเหตุของการถูกคุมขังแล้วจะยิ่งกระจ่างว่าเหตุใดอัตราการกักขังและระยะเวลาของโทษจำคุกนั้นสูงมากเพียงใด

ผู้ที่ทำหน้าที่เป็นอัยการระหว่างสงครามกวาดล้างยาเสพติดบางคนเชื่อว่าการกวาดล้างดังกล่าวยิ่งทำให้การกักขังในสหรัฐอเมริกาเพิ่มสูงขึ้นมาก ราว พ.ศ. 2523 สหรัฐมีประชากรเรือนจำ 40,000 คน ที่ถูกจับกุมในอาชญากรรมเกี่ยวกับยาเสพติด อีธาน นาเดลมันน์ แห่งพันธมิตรนโยบายยาเสพติด กล่าวว่า "เรากำลังจับกุมผู้กระทำผิดมากขึ้นในการละเมิดกฎหมายยาเสพติดมากกว่าประเทศอื่นใดในยุโรปตะวันตก (และยังมีประชากรอีกมาก) ที่ถูกคุมขังในการดำเนินคดีทุกรูปแบบ" ในอีกแง่หนึ่ง ยกตัวอย่างเช่น ญี่ปุ่นและสวีเดนที่ใช้วิธีการลงโทษอย่างเด็ดขาดสำหรับยาเสพติดผิดกฎหมาย ซึ่งทำให้ประเทศเหล่านี้มีประชากรเรือนจำน้อยและมีการใช้ยาเสพติดน้อยลงตามไปด้วย ดังนั้น ความเชื่อมโยงระหว่างกฎหมายยาเสพติดและประชากรเรือนจำจึงไม่ใช่แบบแผนที่ง่าย[11][12]

ข้อมูลปี พ.ศ. 2549 พบว่า นักโทษเรือนจำรัฐ 49.3% หรือ 656,000 คน ถูกกักขังด้วยโทษอาชญากรรมที่ไม่ร้ายแรง ข้อมูลปี พ.ศ. 2551 พบว่า นักโทษเรือนจำรัฐบาลกลางกว่า 90.7% หรือ 165,457 คน ถูกกักขังด้วยโทษอาชญากรรมที่ไม่ร้ายแรง[13]