ท้องที่อำเภอซำสูงเดิมเป็นส่วนหนึ่งของอำเภอกระนวน ทางราชการได้แบ่งพื้นที่การปกครองออกมาจัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอซำสูง ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยเมื่อวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2537 โดยมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 30 เมษายน ปีเดียวกัน[1][2] ต่อมาจึงได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะขึ้นเป็น อำเภอซำสูง ในวันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550 โดยมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 8 กันยายน ปีเดียวกัน[3]

คำว่า "ซำสูง" มีความหมายตามฐานทางภาษาอีสาน หรือภาษาลาว คำว่า "ซำ" แปลว่า บริเวณที่ต่ำที่มีน้ำไหลมารวมเป็นแอ่งขัง หรือเป็นที่ชุ่มชื่นมีน้ำใต้ดินมาก เช่น ที่ต่ำของเนินป่า ร่องภูเขา เช่นชื่อซำต่าง ๆ ของภูกระดึง  เป็นต้น โดยชื่อหมู่บ้านในเขตอำเภอซำสูงที่มี "ซำ" เช่น บ้านซำโอง ฉะนั้น ซำสูง จึงหมายถึง ชื่อหนึ่งของชุมชนบ้านกระนวน บ้านโคกสูง ตำบลกระนวน อำเภอซำสูง ซึ่งตั้งอยู่บริเวณที่ชุ่มชื้นมีน้ำใต้ดินไหลมาจากที่สูงของป่าดงซำ ซึ่งเป็นป่าดิบแล้งที่อุดมสมบูรณ์ ผืนป่าดงซำผืนนี้มีพื้นที่ครอบคลุมและเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่รอยต่อของอำเภอน้ำพอง อำเภอกระนวน และอำเภอซำสูง โดยอำเภอซำสูงมีพระพุทธรูปอันศักดิ์สิทธิ์ปางสะดุ้งมาร ก่อสร้างสมัยทวาราวดี นามว่า "หลวงปู่พระเจ้าใหญ่" ประดิษฐานที่วัดโพธิ์ชัย เป็นที่เคารพสักการะของ ประชาชนในเขตเทศบาลและประชาชนทั่วไป