ในโอกาสฉลอง 200 ปีของจังหวัดอุบลราชธานี พ.ศ. 2535 นายสายสิทธิ์ พรแก้ว ผู้ว่าราชการจังหวัดอุบลราชธานีในสมัยนั้น มีดำริจะจัดตั้งอำเภอใหม่เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองวาระจังหวัดอุบลราชธานีครบ 200 ปีเป็นกรณีพิเศษไม่ต้องผ่านการเป็นกิ่งอำเภอ โดยจัดตั้งอำเภอใหม่ให้ชื่อว่า อำเภอปทุมราชวงศา มีสถานที่ตั้ง ณ บ้านนาหว้าใหญ่ ตำบลนาหว้า อำเภอพนา โดยใช้ชื่อของพระปทุมราชวงศา (ท้าวคำผง) เจ้าเมืองอุบลราชธานีคนแรกเป็นชื่อของอำเภอ คำว่า "ปทุม" เป็นคำนามมาจากภาษาบาลีมีความหมายว่า บัวหลวง คำว่า "ปทุมราชวงศา" หมายถึง ราชวงศ์ดอกบัวหลวง ถ้าหากจะใช้ชื่อตำบลนาหว้าซึ่งเป็นที่ตั้งที่ว่าการอำเภอใหม่เป็นชื่ออำเภอ จะเป็นการซ้ำซ้อนกับอำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม

จังหวัดอุบลราชธานีได้ดำเนินการตามขั้นตอนต่าง ๆ ในการจัดตั้งอำเภอปทุมราชวงศาเรื่อยมาจนกระทั่ง ถึงวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2536 เป็นต้นมา อำเภอปทุมราชวงศาจึงได้รับการจัดตั้งขึ้นโดยรวมท้องที่ตำบลลือ ตำบลห้วย และตำบลนาหว้าจากอำเภอพนา ตำบลโนนงามจากอำเภออำนาจเจริญ ตำบลหนองข่าและตำบลคำโพนจากอำเภอชานุมานเข้าด้วยกัน โดยมีพระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอุบลราชธานี พ.ศ. 2536 ประกาศราชกิจจานุเบกษา เล่ม 110 ตอนที่ 87 ลงวันที่ 2 กรกฎาคม 2536 ให้ใช้บังคับเมื่อพ้นกำหนดสามสิบวันนับแต่วันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป[1]

จนกระทั่งถึงวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2536 พระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดอำนาจเจริญแยกจากจังหวัดอุบลราชธานีมีผลบังคับใช้ ทำให้อำเภอปทุมราชวงศาย้ายมาขึ้นกับจังหวัดอำนาจเจริญจนถึงปัจจุบัน[2]