อำเภอสวนผึ้ง เดิมเป็นตำบลสวนผึ้ง ขึ้นอยู่กับอำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี ได้อนุมัติให้ตั้งกิ่งอำเภอสวนผึ้งขึ้นเมื่อวันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2517 และได้เปิดบริการประชาชนเมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2517

ที่มาของคำว่า "สวนผึ้ง" มาจากพื้นที่โดยทั่วไปของอำเภอซึ่งมีสภาพแวดล้อมประกอบด้วยธรรมชาติ ป่าไม้ เทือกเขา และมีต้นไม้ชนิดหนึ่ง เป็นต้นไม้ที่มีสีขาวนวล ไม่มีเปลือกกะเทาะหรือลอกให้เห็น ที่สำคัญคือจะมีผึ้งจำนวนมากมาอาศัยทำรังบนต้นไม้ชนิดนี้เท่านั้น ชาวบ้านจึงเรียกต้นไม้ต้นนั้นว่า "ต้นผึ้ง" และได้กลายเป็นชื่ออำเภอในปัจจุบัน

• วันที่ 6 มิถุนายน 2515 ตั้งตำบลป่าหวาย และตำบลบ้านบึง แยกออกจากตำบลสวนผึ้ง[2]
• วันที่ 5 พฤศจิกายน 2517 แยกพื้นที่ตำบลสวนผึ้ง ตำบลป่าหวาย และตำบลบ้านบึง อำเภอจอมบึง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอสวนผึ้ง ขึ้นกับอำเภอจอมบึง[3]
• วันที่ 6 พฤศจิกายน 2522 ตั้งตำบลท่าเคย แยกออกจากตำบลป่าหวาย[4]
• วันที่ 23 กันยายน 2523 ตั้งตำบลบ้านคา แยกออกจากตำบลบ้านบึง[5]
• วันที่ 31 มีนาคม 2526 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอสวนผึ้ง อำเภอจอมบึง เป็น อำเภอสวนผึ้ง[6]
• วันที่ 25 กันยายน 2527 ตั้งตำบลหนองพันจันทร์ แยกออกจากตำบลบ้านคา[7]
• วันที่ 11 มีนาคม 2529 จัดตั้งสุขาภิบาลสวนผึ้ง ในท้องที่บางส่วนของตำบลสวนผึ้ง[8] และจัดตั้งสุขาภิบาลบ้านชัฎป่าหวาย ในท้องที่บางส่วนของตำบลป่าหวาย และตำบลท่าเคย[9]
• วันที่ 1 สิงหาคม 2531 ตั้งตำบลตะนาวศรี แยกออกจากตำบลสวนผึ้ง[10]
• วันที่ 1 กรกฎาคม 2540 แยกพื้นที่ตำบลบ้านคา ตำบลบ้านบึง และตำบลหนองพันจันทร์ อำเภอสวนผึ้ง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอบ้านคา ขึ้นกับอำเภอสวนผึ้ง
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลสวนผึ้ง และสุขาภิบาลบ้านชัฎป่าหวาย เป็นเทศบาลตำบลสวนผึ้ง และเทศบาลตำบลบ้านชัฎป่าหวาย
• วันที่ 8 กันยายน 2550 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอบ้านคา อำเภอสวนผึ้ง เป็น อำเภอบ้านคา[11]