[1]เมืองสวรรคโลกเดิมตั้งอยู่ขึ้นไปทางทิศเหนือตามลำน้ำยม (บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยในปัจจุบัน) ตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี มีฐานะเป็นเมืองลูกหลวงในนาม "เมืองศรีสัชนาลัย" ต่อมาในสมัยกรุงศรีอยุธยาประมาณปี พ.ศ. 1994 พระเจ้าติโลกราชแห่งอาณาจักรล้านนา ได้ยกทัพมายึดเมืองศรีสัชนาลัย และได้เปลี่ยนชื่อเมืองนี้เป็น "เมืองเชียงชื่น" ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2017 สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงตีเมืองเชียงชื่นคืนได้สำเร็จและทรงเปลี่ยนชื่อเมืองเชียงชื่นเป็น "เมืองสวรรคโลก" นับแต่บัดนั้น

ในสมัยกรุงธนบุรีถึงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เมืองสวรรคโลกนั้นถูกพม่าข้าศึกเข้ามาตีบ่อยครั้ง เจ้าเมืองสวรรคโลกจึงตัดสินใจย้ายที่ตั้งเมืองมาตั้งอยู่ที่บ้านท่าชัย (ในเขตตำบลท่าชัยและตำบลศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัยปัจจุบัน) ต่อมาราว พ.ศ. 2379 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 เมืองสวรรคโลกมีปลัดปกครองนามว่า "นาค" ได้นำงาช้างเนียมไปถวายพระเจ้าอยู่หัว เกิดความดีความชอบ จึงได้รับการแต่งตั้งเป็นพระยาสวรรคโลก มีบรรดาศักดิ์เป็น พระยาวิชิตภักดี (ต้นตระกูลวิชิตนาค) ได้ใช้บ้านพักหรือจวนที่บ้านวังไม้ขอน เป็นที่ว่าการเมืองสวรรคโลก ดังนั้นเมืองสวรรคโลกจึงย้ายมาจากบ้านท่าชัยมาตั้งที่บ้านวังไม้ขอนเป็นเมืองสวรรคโลกใหม่ (สวรรคโลกปัจจุบัน) นับแต่นั้นมา

ระหว่างปี พ.ศ. 2411-2435 เมืองสวรรคโลก มีเมืองอยู่ในความปกครองทั้งสิ้น 6 เมือง ได้แก่

1. เมืองด้ง
2. เมืองบางขลัง
3. เมืองบางยม
4. เมืองพิรามรงค์
5. เมืองวิเศษไชยสัตย์
6. เมืองศรีพนมมาศ

ครั้นเมื่อ พ.ศ. 2459 ทางราชการได้เปลี่ยนชื่อเมืองสวรรคโลกเป็น จังหวัดสวรรคโลก มีอำเภอในการปกครอง 2 อำเภอ คือ อำเภอสวรรคโลกและอำเภอศรีสัชนาลัย[2] และในวันที่ 17 สิงหาคม พ.ศ. 2474 กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศยุบจังหวัดสุโขทัยให้มาอยู่ในความปกครองของจังหวัดสวรรคโลก จังหวัดสวรรคโลกจึงมีอำเภออยู่ในความปกครอง 5 อำเภอ และ 2 กิ่งอำเภอ ได้แก่

1. อำเภอสวรรคโลก
2. อำเภอศรีสัชนาลัย
3. อำเภอสุโขทัยธานี
4. อำเภอศรีสำโรง
5. อำเภอกงไกรลาศ
6. กิ่งอำเภอคีรีมาศ
7. กิ่งอำเภอบ้านด่านลานหอย

ราวเดือนเมษายน พ.ศ. 2482 กระทรวงมหาดไทยสั่งยุบจังหวัดสวรรคโลกให้ไปตั้งจังหวัดสุโขทัย ฐานะของจังหวัดสวรรคโลกจึงถูกลดให้เป็น อำเภอสวรรคโลก นับแต่นั้นมา แต่ถึงแม้ว่าจังหวัดสวรรคโลกจะถูกยุบไปแล้วแต่ชื่อ "จังหวัดสวรรคโลก" ยังปรากฏกับสถานที่ราชการสองแห่งคือ ศาลจังหวัดสวรรคโลกและสำนักงานอัยการจังหวัดสวรรคโลก และชื่อ "เมืองสวรรคโลก" ก็ปรากฏกับสถานที่สองแห่งคือ เทศบาลเมืองสวรรคโลกและโรงเรียนเทศบาลเมืองสวรรคโลก

สรุปแล้ว นับแต่เมืองสวรรคโลกมีผู้ปกครองอย่างเป็นทางการคือ พระยาวิชิตภักดี ได้โยกย้ายเมืองสวรรคโลกมาที่สวรรคโลกปัจจุบันตั้งแต่ พ.ศ. 2379 ถึงปัจจุบัน นับเป็นเวลาทั้งสิ้น 173 ปี

ที่ว่าการอำเภอสวรรคโลก (หลังเก่า)

จัดทำพิธีทำบุญเพื่อรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ เนื่องในโอกาสครบรอบ 59 ปี ที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินอำเภอสวรรคโลก เมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2501 โดยใช้อาคารที่ว่าการอำเภอสวรรคโลก (หลังเก่า) เป็นพลับพลาที่ประทับ