เดิมอำเภอสุวรรณคูหาเป็นส่วนหนึ่งของอำเภอนากลาง แยกออกมาเป็น กิ่งอำเภอสุวรรณคูหา โดยประกาศกระทรวงมหาดไทย เมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2516 ยกฐานะขึ้นเป็น อำเภอสุวรรณคูหา เมื่อวันที่ 19 มีนาคม พ.ศ. 2522 โดยพระราชกฤษฎีกา ที่มาของชื่ออำเภอมาจากถ้ำสุวรรณคูหาหรือชื่อเดิมคือสุพรรณคูหา เป็นถ้ำซึ่งมีโบราณวัตถุสมัยล้านช้าง เช่น รูปพระไชยเชษฐา และศิลาจารึกโบราณราว พ.ศ. 2106