"หว้านใหญ่" เดิมอยู่ภายใต้การปกครองของเมืองมุกดาหาร ต่อมาท้าวสีหานามและท้าวหมาคำ นำราษฏรจากเมืองมหาชัย ประเทศลาวอพยพมาตั้งถิ่นฐานเมื่อปี พ.ศ. 2222 ในบริเวณที่เป็นสวนว่าน และตั้งบ้านเรือนขึ้นให้ชื่อเรียกว่าบ้านว่านใหญ่ เดิมอยู่ในเขตเมืองพาลุกาการภูมิ ส่วนเมืองพาลุกากรภูมิเป็นเมืองจัตวาขึ้นกับเมืองมุกดาหารและยุบเป็นหมู่บ้านใน พ.ศ.2442 สมัยรัชกาลที่ 5 ขึ้นกับตำบลชะโนด และได้เพี้ยนชื่อตามภาษาพูดเป็นภาษาเขียนว่า "หว้านใหญ่" และ "พาลุกา" แปลว่า "ทรายชายโขง" ตามคำบอกเล่าของชาวข่า และชาวลาวที่อาศัยอยู่ในชุมชนบ้านพาลุกา[1]

ตำบลหว้านใหญ่ ปรากฏหลักฐานในราชกิจจานุเบกษา ปี 2464 เป็นตำบลหนึ่งในอำเภอมุกดาหาร ในขณะนั้นประกอบด้วยตำบลศรีบุญเรือง ตำบลศรีมงคล ตำบลโพธิ์ไทร ตำบลดอนตาล ตำบลหว้านใหญ่ ตำบลโพนทราย ตำบลบ้านโคก ตำบลผึ่งแดด ตำบลหนองเอี่ยน ตำบลบ้านค้อ ตำบลบ้านซ่ง ตำบลคำชะอี ตำบลหนองสูงเหนือ ตำบลหนองสูงใต้ ตำบลนาโสก ตำบลนากอก และตำบลบ้านเหล่า ตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการ ใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. 2464 ในท้องที่มณฑลอุดร[2]

• วันที่ 20 กันยายน 2509 ตั้งตำบลคำป่าหลาย แยกออกจากตำบลหว้านใหญ่ และตำบลบ้านโคก[3]
• วันที่ 5 กรกฎาคม 2520 ตั้งตำบลป่งขาม แยกออกจากตำบลหว้านใหญ่ ตั้งตำบลบางทรายน้อย แยกออกจากตำบลบางทรายใหญ่[4]
• วันที่ 27 กันยายน 2520 แยกพื้นที่ตำบลหว้านใหญ่ ตำบลป่งขาม และตำบลบางทรายน้อย จากอำเภอมุกดาหาร มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอหว้านใหญ่[5] และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอมุกดาหาร
• วันที่ 27 สิงหาคม 2525 แยกพื้นที่อำเภอมุกดาหาร อำเภอคำชะอี อำเภอดอนตาล อำเภอนิคมคำสร้อย กิ่งอำเภอดงหลวง และกิ่งอำเภอหว้านใหญ่ จังหวัดนครพนม มาตั้งเป็น จังหวัดมุกดาหาร[6] โดยโอนกิ่งอำเภอดงหลวง อำเภอนาแก มาขึ้นกับอำเภอมุกดาหาร และเปลี่ยนชื่ออำเภอมุกดาหาร เป็นอำเภอเมืองมุกดาหาร
• วันที่ 26 กรกฎาคม 2526 ตั้งตำบลชะโนด แยกออกจากตำบลหว้านใหญ่[7]
• วันที่ 31 สิงหาคม 2531 ตั้งตำบลดงหมู แยกออกจากตำบลป่งขาม[8]
• วันที่ 30 พฤษภาคม 2532 โอนพื้นที่หมู่ 9 (ในขณะนั้น) บ้านนาแพง ของตำบลคำป่าหลาย อำเภอเมืองมุกดาหาร มาขึ้นกับตำบลหว้านใหญ่ กิ่งอำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองมุกดาหาร[9]
• วันที่ 9 เมษายน 2535 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองมุกดาหาร เป็น อำเภอหว้านใหญ่[10]
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบสภาตำบลดงหมู รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลป่งขาม[11]