อำเภอเชียงกลาง (คำเมืองออกเสียงว่า เจียงก๋าง) ตามคำบอกเล่าสรุปความว่า เดิมทีเดียวจังหวัดน่านมีที่ตั้งอยู่ที่อำเภอปัวเรียกว่า "วรนคร" และมีเมืองน้อยใหญ่เป็นเมืองบริวาร ทางเหนือของเมืองปัวมีเมืองเปือ เมืองงอบ และเมืองปอน ซึ่งสมัยนั้นข้าศึกที่มักยกกำลังมาย่ำยีคือ เงี้ยวหรือไทยใหญ่ หัวเมืองทางเหนือของเมืองปัวก็ได้แตกร่นถอยลงมาอยู่บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำกอนที่มาบรรจบกับแม่น้ำน่านเรียกว่า "สบกอน" ในบริเวณที่ตั้งของเมืองที่แตกทัพร่นมาตั้งมั่นอยู่ตรงระหว่างเมืองเชียงกลางในปัจจุบัน

เดิมพื้นที่ของอำเภอเชียงกลางอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอทุ่งช้าง โดยเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2511 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกตำบลเปือ ตำบลเชียงกลาง ตำบลเชียงคาน และตำบลนาไร่หลวง (ปัจจุบันอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอสองแคว) ออกจากการปกครองของอำเภอทุ่งช้าง รวมจัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอเชียงกลาง[1] และได้รับการยกฐานะเป็นอำเภอเชียงกลางเมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514[2]