อำเภอโพธาราม เดิมตั้งที่ว่าการอำเภออยู่ที่ปากคลองบางโตนด ตำบลบางโตนด ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำแม่กลอง เรียกว่า "แขวง" ขึ้นอยู่กับจังหวัดราชบุรี ซึ่งยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อใดไม่ปรากฏหลักฐาน ต่อมา พ.ศ. 2436 (ร.ศ.114) ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอจากปากคลองบางโตนด มาตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำแม่กลองทางด้านตะวันออกเยื้องกับวัดเฉลิมอาสน์ ซึ่งตำบลนั้นเรียกว่า "ตำบลโพธาราม" ในขณะนี้ และต่อมาได้ย้ายที่ว่าการอำเภอมาตั้งอยู่ที่ปัจจุบัน เมื่อวันที่ 10 มีนาคม 2495 เป็นต้นมา

คนเก่าเล่าว่า เมื่อสมัยก่อนประชาชนเรียกว่า "บ้านโพธิ์ตาดำ" เหตุที่ใช้ชื่อนี้เพราะว่าเมื่อก่อนพื้นที่แถบนี้มีต้นโพธิ์ขนาดใหญ่ขึ้นอยู่เป็นหมู่  และใกล้หมู่ต้นโพธิ์มีบ้านของนายดำตั้งอยู่ ซึ่งชาวบ้านแถบนั้นรู้จักกันดี เลยเรียกกันติดปากว่า "บ้านโพธิ์ตาดำ" อาศัยสำเนียงภาษาของชาวจีนที่อพยพมาอาศัยอยู่บริเวณนั้น เรียกว่า "พอไจ่ล้ำ" และชาวมอญเช่นกันเรียกว่า "โพดฮาราม" ต่อมาเมื่อสมัยจังหวัดราชบุรียังมีฐานะการปกครองแบบมณฑล พระยาภักดีดินแดน (พลอย วงศาโรจน์) ท่านปลัดมณฑลราชบุรี ได้ดำเนินการปรับปรุงเขตและนามตำบลต่างๆ และเห็นว่าถิ่นนี้มีต้นโพธิ์และวัดวาอาราม ทางราชการจึงตั้งนามให้ใหม่ว่า "โพธาราม" อำเภอโพธาราม ได้มีพ่อเมือง หรือเรียกในปัจจุบันนี้ว่า "นายอำเภอ" ตั้งแต่ปี พ.ศ. 1446 ถึงปัจจุบัน[1]

• วันที่ 19 กันยายน 2458 ประกาศใช้พระราชบัญญัติศุขาภิบาลตำบลโพธาราม ในท้องที่ตำบลโพธาราม อำเภอโพธาราม เมืองราชบุรี[2][3]
• วันที่ 14 มิถุนายน 2468 โอนพื้นที่ตำบลอิจาง และตำบลทำนบ อำเภอโพธาราม ไปขึ้นกับอำเภอหัวโพ[4]
• วันที่ 2 สิงหาคม 2468 ยุบตำบลหนองแขม ไปรวมกับตำบลหนองโพ[5]
• วันที่ 7 สิงหาคม 2475 ตั้งตำบลเตาปูน แยกออกจากตำบลเขาดิน[6]
• วันที่ 10 ธันวาคม 2478 จัดตั้งเทศบาลเมืองโพธาราม โดยยกฐานะจากสุขาภิบาลท้องที่โพธาราม[7]
• วันที่ 27 มีนาคม 2481 เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในอำเภอโพธาราม (1,2,3,4,5,6,7,8,9)[8]
  • (1) ยุบตำบลบ้านหลาย รวมเข้ากับตำบลคลองควาย และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลคลองควาย
  • (2) ยุบตำบลบางเลา รวมเข้ากับตำบลสร้อยฟ้า และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลสร้อยฟ้า
  • (3) ยุบตำบลคงคา รวมเข้ากับตำบลคลองตาคต และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลคลองตาคต
  • (4) ยุบตำบลบ้านใหม่ และตำบลบ้านไร่ รวมเข้ากับตำบลโพธาราม และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลโพธาราม
  • (5) ยุบตำบลสำมะถะ รวมเข้ากับตำบลบางโตนด และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลบางโตนด
  • (6) ยุบตำบลบางแขยง รวมเข้ากับตำบลคลองข่อย และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลคลองข่อย
  • (7) ยุบตำบลคลองมะขาม รวมเข้ากับตำบลเจ็ดเสมียน และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลเจ็ดเสมียน
  • (8) ยุบตำบลบางกะโด รวมเข้ากับตำบลบ้านสิงห์ และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลบ้านสิงห์
  • (9) ยุบตำบลดีบอน และตำบลบ่อมะกรูด รวมเข้ากับตำบลบ้านฆ้อง และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลบ้านฆ้อง
• วันที่ 12 พฤศจิกายน 2483 ยุบตำบลกำแพง รวมเข้ากับตำบลบ้านสิงห์[9]
• วันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2486 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดราชบุรี กับจังหวัดกาญจนบุรี โดยโอนพื้นที่อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี ไปขึ้นกับจังหวัดกาญจนบุรี เว้นแต่ท้องที่ตำบลบ้านม่วง ท้องที่ตำบลหนองอ้อ (เฉพาะหมู่ที่ 15,16,17,18,19,20,21) และท้องที่ตำบลนครชุมน์ (เฉพาะหมู่ที่ 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13) ให้มาขึ้นกับอำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี[10]
• วันที่ 3 ธันวาคม 2489 โอนพื้นที่ตำบลบ้านม่วง ตำบลนครชุมน์ ของอำเภอโพธาราม ไปขึ้นกับอำเภอบ้านโป่ง และโอนพื้นที่หมู่ 1-6 (ในขณะนั้น) ของตำบลดอนกระเบื้อง ไปขึ้นกับตำบลหนองอ้อ อำเภอบ้านโป่ง[11]
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลคลองข่อย แยกออกจากตำบลเจ็ดเสมียน ตั้งตำบลชำแระ แยกออกจากตำบลสร้อยฟ้า ตั้งตำบลดอนกระเบื้อง แยกออกจากตำบลหนองโพ[12]
• วันที่ 21 มิถุนายน 2492 ตั้งตำบลเขาชะงุ้ม แยกออกจากตำบลเขาดิน[13]
• วันที่ 14 เมษายน 2496 เปลี่ยนชื่อตำบลเขาดิน อำเภอโพธาราม เป็น ตำบลนางแก้ว[14]
• วันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2486 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองโพธาราม ตามความจำเป็นแห่งการบริหารงานของเทศบาล[15]
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลหนองโพ ในท้องที่ตำบลหนองโพ[16]
• วันที่ 11 เมษายน 2504 เปลี่ยนชื่อตำบลคลองควาย อำเภอโพธาราม เป็น ตำบลท่าชุมพล[17]
• วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2506 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลหนองโพ และจัดตั้งสุขาภิบาลหนองโพ ในท้องที่บางส่วนของตำบลหนองโพ[18]
• วันที่ 29 ตุลาคม 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลเจ็ดเสมียน ในท้องที่บางส่วนของตำบลเจ็ดเสมียน[19]
• วันที่ 20 เมษายน 2514 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านเลือก ในท้องที่ของตำบลบ้านเลือก[20]
• วันที่ 22 พฤษภาคม 2517 จัดตั้งสภาตำบลดอนกระเบื้อง สภาตำบลคลองตาคต สภาตำบลบ้านฆ้อง สภาตำบลบ้านสิงห์ สภาตำบลดอนทราย สภาตำบลคลองข่อย สภาตำบลสร้อยฟ้า สภาตำบลชำแระ สภาตำบลท่าชุมพล สภาตำบลบางโตนด สภาตำบลเตาปูน สภาตำบลนางแก้ว สภาตำบลธรรมเสน และสภาตำบลเขาชะงุ้ม[21]
• วันที่ 21 ตุลาคม 2528 ตั้งตำบลหนองกวาง แยกออกจากตำบลเขาชะงุ้ม[22]
• วันที่ 23 สิงหาคม 2536 จัดตั้งสุขาภิบาลเขาขวาง ในท้องที่บางส่วนของตำบลเตาปูน ตำบลนางแก้ว ตำบลชำแระ และตำบลเขาชะงุ้ม[23]
• วันที่ 30 มกราคม 2539 ยกฐานะสภาตำบลชำแระ สภาตำบลธรรมเสน สภาตำบลเตาปูน สภาตำบลคลองตาคต สภาตำบลดอนกระเบื้อง สภาตำบลท่าชุมพล และสภาตำบลดอนทราย เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลชำแระ องค์การบริหารส่วนตำบลธรรมเสน องค์การบริหารส่วนตำบลเตาปูน องค์การบริหารส่วนตำบลคลองตาคต องค์การบริหารส่วนตำบลดอนกระเบื้อง องค์การบริหารส่วนตำบลท่าชุมพล และองค์การบริหารส่วนตำบลดอนทราย[24]
• วันที่ 25 ธันวาคม 2539 ยกฐานะสภาตำบลนางแก้ว สภาตำบลสร้อยฟ้า สภาตำบลคลองข่อย สภาตำบลบางโตนด และสภาตำบลหนองโพ เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลนางแก้ว องค์การบริหารส่วนตำบลสร้อยฟ้า องค์การบริหารส่วนตำบลคลองข่อย องค์การบริหารส่วนตำบลบางโตนด และองค์การบริหารส่วนตำบลหนองโพ[25]
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลหนองโพ สุขาภิบาลเจ็ดเสมียน สุขาภิบาลบ้านเลือก และสุขาภิบาลเขาขวาง เป็นเทศบาลตำบลหนองโพ เทศบาลตำบลเจ็ดเสมียน เทศบาลตำบลบ้านเลือก และเทศบาลตำบลเขาขวาง ตามลำดับ
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลเจ็ดเสมียน รวมกับเทศบาลตำบลเจ็ดเสมียน[26] และยุบองค์การบริหารส่วนตำบลนางแก้ว รวมกับเทศบาลตำบลเขาขวาง[27]
• วันที่ 19 ตุลาคม 2549 จัดตั้งเทศบาลตำบลบ้านฆ้อง โดยยกฐานะจากองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านฆ้อง[28]