ระหว่างสมัยสาธารณรัฐและในคริสต์ศตวรรษที่หนึ่งของจักรวรรดิ อิตาเลีย (ที่เมื่อเริ่มแรกมีเนื้อที่ครอบคลุมคาลาเบรียไปจนถึงรูบิคอน และต่อมาจากคาลาเบรียไปจนถึงเทือกเขาแอลป์) มิได้เป็นจังหวัดโรมันแต่เป็นดินแดนส่วนหนึ่งของโรม ฉะนั้นจึงอยู่ในฐานะพิเศษ เช่นในการที่แม่ทัพไม่สามารถนำกองทหารเข้ามาในอิตาเลียได้ ฉะนั้นเมื่อจูเลียส ซีซาร์นำกองทัพผ่านรูบิคอนเข้ามายังอิตาเลียก็เท่ากับเป็นการประกาศสงครามกลางเมือง

คำว่า “อิตาเลีย” รวมบริเวณอิตาลีที่เปลี่ยนแปลงไปตามสถานการณ์ จากหลักฐานการบรรยายของสตราโบ (“หนังสือภูมิศาสตร์” , v 1) เมื่อเริ่มแรกอิตาเลียหมายถึงดินแดนระหว่างช่องแคบเมสสินา (strait of Messina) และเส้นที่เชื่อมระหว่างอ่าวซาเลอร์โนกับอ่าวทารันโท ต่อมาอิตาเลียก็ขยายออกไปรวมคาบสมุทรอิตาลีทั้งหมด และรวมทั้งเมืองโคโลเนียปิเอทัสยูเรีย (โพลา)ในอิสเทรีย และในที่สุดจูเลียส ซีซาร์ก็มอบสัญชาติโรมันให้แก่ประชาชนใน “กาลเลียทรานสพาดานา”— ส่วนหนึ่งของซิสอัลไพน์กอลที่เลยไปจากแม่น้ำโป—ซึ่งเท่ากับเป็นการขยายอิตาเลียไปจนถึงเทือกเขาแอลป์

เมื่อมาถึงปลายสงครามสังคมในศตวรรษที่ 2 ก่อนคริสต์ศักราชโรมก็อนุญาตให้พันธมิตรของอิตาลีเข้ามามีสิทธิเต็มที่ในสังคมของโรมันและมอบสัญชาติโรมันให้แก่กลุ่มชนชาวอิตาลีต่างๆ ทั้งหมด

ในสมัยแรกของจักรวรรดิอิตาเลียเป็นกลุ่มดินแดนที่มีระดับฐานะต่างๆ กัน บางเมืองก็เรียกตนเองว่า “municipium” ที่มีอิสระบางอย่างบ้างจากโรม บางเมืองก็เป็นเมืองบริวารที่โรมันก่อตั้งขึ้นเอง เมื่อมาถึงราวปี 7 ก่อนคริสต์ศักราชออกัสตัสก็จัดระบบการบริหารใหม่โดยแบ่งอิตาลีออกเป็น “เขต” (regiones) ตามคำบรรยายของพลินิผู้อาวุโส ใน “Pliny's Natural History”(iii 46) อิตาเลียแบ่งออกเป็น:

• เขต 1 ละติอุมและคัมปาเนีย
• เขต 2 อพูเลียและคาลาเบรีย
• เขต 3 ลูคาเนียและบรูทิอิ
• เขต 4 ซัมนิอุม
• เขต 5 พิเชนุม
• เขต 6 อุมเบรียและอเจอร์กาลลิคัส
• เขต 7 เอทรูเรีย
• เขต 8 เอมิเลีย
• เขต 9 ลีกูเรีย
• เขต 10 เวเนเชียและฮิสเทรีย
• เขต 11 ทรานสพาดานา

อิตาเลียได้รับผลประโยชน์เป็นอันมากจากออกัสตัสและผู้ครองจักรวรรดิต่อมา ทั้งในด้านสิ่งก่อสร้างสารธารณะ และการก่อสร้างระบบถนนอันซับซ้อนที่ใช้ในการคมนาคมติดต่อไปยังดินแดนต่างๆ ทั่วจักรวรรดิ

การจัดระบบการบริหารและการคมนาคมขึ้นเป็นผลให้เศรษฐกิจของอิตาเลียรุ่งเรืองตามขึ้นไปด้วย ที่รวมไปถึงการเกษตรกรรม งานฝีมือ และการอุตสาหกรรม อิตาเลียสามารถส่งสินค้าออกไปขายยังจังหวัดอื่นๆ ในจักรวรรดิได้ ในขณะเดียวกันจำนวนประชากรก็ถีบตัวสูงตามขึ้นไปด้วย ออกัสตัสสั่งให้มีการสำรวจสัมโนประชากรสามครั้ง เพื่อที่จะสำรวจจำนวนประชากรชายของจักรวรรดิ ในปี 28 ก่อนคริสต์ศักราชจักรวรรดิมีประชากรชายทั้งสิ้นราว 4,063,000 คน ในปี 8 ก่อนคริสต์ศักราชมีจำนวน 4,233,000 คน และในปี ค.ศ. 14 มีจำนวน 4,937,000 คน เมื่อรวมประชากรสตรีและเด็กเข้าด้วยแล้วประชากรทั้งหมดของอิตาเลียเมื่อต้นคริสต์ศตวรรษที่ 1 ก็มีด้วยกันทั้งสิ้นราว 10 ล้านคน