เมนูนำทาง
อุปมานิทัศน์เรื่องถ้ำ
เพลโตเริ่มโดยให้โสกราตีสบอกให้กลาวคอนจินตนาการถึงถ้ำที่คนถูกขังไว้แต่กำเนิด นักโทษเหล่านี้ถูกล่ามโซ่ให้ไม่สามารถขยับคอและขาได้ ทำให้พวกเขาต้องมองไปยังผนังถ้ำข้างหน้าและไม่สามารถมองไปรอบ ๆ ถ้ำ, ไม่สามารถมองคนข้าง ๆ, และไม่สามารถมองตนเองได้ (514a–b)[3] ด้านหลังนักโทษมีเปลวไฟ และระหว่าวเปลวไฟและนักโทษมีทางเดินยกระดับที่มีผนังต่ำ หลังกำแพงมีคนเดินถือสิ่งของหรือหุ่นเชิด "ของคนและสิ่งมีชีวิตอื่น" (514b)[3] คนเดินหลังกำแพงเพื่อไม่ให้นักโทษเห็นเงาจากร่างกายพวกเขา ทว่าเห็นเพียงเงาจากสิ่งของที่พวกเขาถือ (514a)[3] นักโทษไม่สามารถเห็นสิ่งที่เกิดขึ้นด้านหลังพวกเขาได้เลย พวกเขามองเห็นแต่เงาด้านหน้าเท่านั้น เสียงคนคุยกันก้องจากกำแพง และนักโทษเชื่อว่าเสียงเหล่านี้มาจากเงา (514c)[3]
โสกราตีสเสนอว่าเงาเป็นความจริงสำหรับนักโทษเพราะพวกเขาไม่เคยเห็นอย่างอื่น พวกเขาไม่รู้ว่าสิ่งที่พวกเขาเห็นเป็นเงาสิ่งของหน้าเปลวไฟ และไม่แม้แต่สงสัยว่าสิ่งของเหล่านี้เกิดจากสิ่งของจริงด้านนอกถ้ำที่พวกเขาไม่เห็น (514b-515a)[3]
จากนั้นเพลโตสมมติว่าหนึ่งในนักโทษได้รับการปลดปล่อย นักโทษคนนี้มองไปรอบ ๆ และเห็นเปลวไฟ แสงจะทำให้เขาแสบตาและยากต่อการที่เขาจะเห็นสิ่งของที่ทำให้เกิดเงา หากเขาถูกบอกว่าสิ่งที่เขาเห็นตอนนี้เป็น ความจริง แทนที่ความจริงอีกรูปแบบที่เขาเห็นบนผนัง เขาจะไม่เชื่อ ด้วยความเจ็บปวด เพลโตเล่าต่อ นักโทษที่ถูกปลดปล่อยจะหันหน้าหนีและวิ่งกลับไปหาสิ่งที่เขาคุ้นชิน (นั่นคือเงาของสิ่งของ)[3]
เพลโตเล่าต่อ "สมมติ...ว่าใครสักคนใช้กำลังลากเขา...และไม่หยุดจนกว่าเขาจะออกมาสู่แสงอาทิตย์"[3] นักโทษจะโกรธและเจ็บปวด และสิ่งนี้จะแย่ลงด้วยแสงอันร้อนแรงของดวงอาทิตย์จะทำให้ตาของเขาไม่สามารถรับไหวและทำให้เขามองไม่เห็นอะไร[3]
"ช้า ๆ ดวงตาของเขาจะสามารถปรับเข้ากับแสงของดวงอาทิตย์ ตอนแรกเขาสามารถมองเห็นเพียงเงา จากนั้นเขาจะค่อย ๆ เห็นเงาของคนและสิ่งของในน้ำ และจึงเห็นคนและสิ่งของ ในที่สุดเขาจะสามารถมองยังดวงดาวและดวงจันทร์ในตอนกลางคืน จนในที่สุดเขาสามารถมองไปยังดวงอาทิตย์ได้ (516a)"[3] หลังเขาสามารถมองตรงไปยังดวงอาทิตย์ เขาสามารถเข้าใจถึงเหตุผล และเข้าใจว่ามันคืออะไร (516b).[3][4]
เพลโตเล่าต่อ กล่าวว่านักโทษที่ถูกปลดปล่อยจะคิดว่าโลกข้างนอกถ้ำดีกว่าโลกที่เขารู้จักในถ้ำ "เขาจะคิดว่าเขาโชคดีที่ได้เปลี่ยนแปลง และรู้สึกสงสาร [นักโทษคนอื่น]" และจะอยากที่จะพาเพื่อนที่เคยร่วมถ้ำออกจากถ้ำไปยังแสงอาทิตย์ (516c)[3]
นักโทษที่ถูกปลดปล่อยมีดวงตาที่ชินต่อแสงอาทิตย์แล้ว จึงมองไม่เห็นเมื่อกลับเข้าไปในถ้ำอีกครั้ง เช่นเดียวกับตอนที่เขาออกมาพบดวงอาทิตย์ครั้งแรก (516e)[3] เพลโตกล่าวว่า นักโทษจะดูถูกความที่ชายที่กลับมาไม่สามารถมองเห็นได้ดังเดิม และเชื่อว่าการที่เขาออกจากถ้ำได้ทำร้ายเขา และพวกเขาไม่ควรที่จะออกจากถ้ำ โสกราตีสสรุปว่าเหล่านักโทษ จะฆ่าคนที่พยายามลากพวกเขาออกจากถ้ำหากทำได้ (517a)[3]
เมนูนำทาง
อุปมานิทัศน์เรื่องถ้ำใกล้เคียง
แหล่งที่มา
WikiPedia: อุปมานิทัศน์เรื่องถ้ำ