อุมัร ฮะซัน อะห์มัด อัลบะชีร (อาหรับ: عمر حسن أحمد البشير‎; เกิดวันที่ 1 มกราคม ค.ศ. 1944) เป็นหัวหน้าพรรคเนชันแนลคองเกรส และอดีตประธานาธิบดีของประเทศซูดาน เริ่มเข้ามามีอำนาจทางการเมืองครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1989 ขณะยังเป็นนายทหารยศพันโท โดยเป็นผู้นำกลุ่มนายทหารทำรัฐประหารไม่นองเลือดขับไล่รัฐบาลของนายกรัฐมนตรีซาดิก อัลมะฮ์ดี (Sadiq al-Mahdi) ซึ่งเป็นรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตย[1]ในเดือนตุลาคม ค.ศ. 2004 รัฐบาลของนายอัลบะชีรได้เจรจายุติสงครามกลางเมืองซูดานครั้งที่สอง ซึ่งเป็นสงครามที่ดำเนินมาต่อเนื่องยาวนานที่สุดและนองเลือดที่สุดครั้งหนึ่งในคริสต์ศตวรรษที่ 20 โดยให้อำนาจปกครองตนเองบางส่วนในเซาท์ซูดานซึ่งเป็นพื้นที่เกิดสงคราม อย่างไรก็ตาม นับตั้งแต่สิ้นสุดสงครามกลางเมืองแล้ว รัฐบาลของนายอัลบะชีรได้ถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวางต่อบทบาทของรัฐบาลในการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ที่ดาร์ฟูร์ อันเป็นการกวาดล้างชาติพันธุ์ประชากรที่ไม่ใช่ชาวอาหรับครั้งใหญ่ในซูดาน มีผู้เสียชีวิตจากกรณีดังกล่าวอยู่ระหว่าง 200,000[2] ถึง 400,000 คน[3] บทบาทของนายอัลบะชีรในเรื่องนี้ได้นำไปสู่การสู้รบอย่างรุนแรงระหว่างกองกำลังติดอาวุธของพวกญันญะวีด (Janjaweed) ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากฝ่ายรัฐบาล และกองกำลังกบฏฝ่ายต่างๆ อันได้แก่ กองทัพปลดแอกประชาชนซูดาน (Sudan People's Liberation Army, SPLA) กองทัพปลดปล่อยซูดาน (Sudanese Liberation Army, SLA) และขบวนการความยุติธรรมและความเสมอภาค (Justice and Equality Movement, JEM) ซึ่งทำการรบในรูปแบบสงครามกองโจรในแคว้นดาร์ฟูร์ ผลจากสงครามครั้งนี้ทำให้ประชาชนกว่า 2.5 ล้านคนต้องไร้ที่อยู่อาศัย[4] และความสัมพันธ์ระหว่างประเทศชาดกับซูดานตกต่ำลงจนถึงระดับวิกฤต[5]เดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2008 ลุยส์ โมเรโน โอกัมโป อัยการประจำศาลอาญาระหว่างประเทศ (International Criminal Court, ICC) ได้ฟ้องร้องนายอัลบะชีรในข้อหาฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ กระทำอาชญากรรมต่อมนุษยชาติ และอาชญากรรมสงครามในแคว้นดาร์ฟูร์[6] ศาลได้ออกหมายจับนายอัลบะชีรเมื่อวันที่ 4 มีนาคม ค.ศ. 2009 ในข้อหาอาชญากรรมต่อมนุษยชาติและอาชญากรรมสงคราม แต่ไม่รวมข้อหาฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ เนื่องจากศาลได้ชี้ว่าหลักฐานที่จะฟ้องร้องด้วยข้อหาดังกล่าวยังมีไม่เพียงพอ[7] หมายจับดังกล่าวได้ถูกนำส่งไปยังรัฐบาลซูดาน ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่น่าจะเกิดขึ้นได้[7] อย่างไรก็ตาม นายอัลบะชีรยังคงดำรงตำแหน่งประมุขของประเทศต่อไปแม้จะมีหมายจับจากศาลอาญาระหว่างประเทศออกมาก็ตาม[7]นายอัลบะชีรลงสมัครรับเลือกตั้งประธานาธิบดีในการเลือกตั้งทั่วไปของซูดานในปี ค.ศ. 2009 นับเป็นการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตยแบบหลายพรรคการเมืองของซูดานครั้งแรกในรอบ 9 ปี[8][9] คู่แข่งคนสำคัญของนายอัลบะชีรคือนายซัลวา กีร์ มายาร์ดิต (Salva Kiir Mayardit) รองประธานาธิบดีคนปัจจุบัน ซึ่งเป็นผู้นำของกองทัพปลดแอกประชาชนซูดาน (SPLA)[10]