อูสตาเช (ออกเสียง: [ûstaʃe]), หรือเป็นที่รู้จักกันคือ อูสตาชา – ขบวนการปฏิวัติโครเอเชีย (โครเอเชีย: Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret) เป็นขบวนการชาวโครเอเชียผู้นิยมฟาสซิสต์, เหยียดผิว (racist) และคลั่งชาตินิยม (ultranationalist)[2] ขบวนการได้เคลื่อนไหว ในรูปแบบดั้งเดิมระหว่าง ค.ศ. 1929 ถึง 1945 สมาชิกได้ทำการสังหารนับร้อยนับพันต่อชาวเซิร์บ ชาวยิว[3] โรมานี (ยิปซี) เช่นเดียวกับผู้คัดค้านทางการเมืองในยูโกสลาเวียในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง[4][5][6]ด้วยอุดมการณ์ของกลุ่มเคลื่อนไหวนั้นเป็นการรวมตัวของผู้นิยมฟาสซิสต์ นิกายโรมันคาทอลิก และชาวโครเอเชียชาตินิยม[4] อูสตาเชได้สนับสนุนแนวคิดเกรตเทอร์โครเอเชีย (Greater Croatia) ที่มีพื้นที่ตั้งแต่แม่น้ำดรินาไปยังชายแดนของกรุงเบลเกรด[7] กลุ่มเคลื่อนไหวได้เน้นย้ำต่อความจำเป็นที่จะต้องมีเชื้อชาติ"บริสุทธิ์"โครเอเชียและให้ความสำคัญกับการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ต่อชาวเซิร์บ ชาวยิว และชาวโรมานี และการประหัตประหารต่อพวกต่อต้านฟาสซิสต์หรือไม่ลงรอยกับชาวโครแอตและชาวบอสเนีย อุศตาเชมองชาวบอสเนียเป็น "ชาวโครแอดที่เป็นมุสลิม" ทำให้ชาวบอสเนียไม่ถูกเบียดเบียนตามชาติพันธุ์[8]เนื่องจากมีอุดมคติแบบโรมันคาทอลิกอย่างรุนแรง อูชตาเรได้สนับสนุนศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกและอิสลามเป็นศาสนาของชาวโครเอเชียและบอสเนีย และประณามศาสนาคริสต์นิกายออร์ทอดอกซ์ตะวันออก ซึ่งเป็นศาสนาของชาวเซิร์บ ศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกถูกระบุเป็นอัตลักษณ์ของชาตินิยมโครเอเชีย[9] ในขณะที่ศาสนาอิสลาม ซึ่งมีผู้นับถือจำนวนมากในบอสเนียและเฮอร์เซโกวินา ได้รับการย่ย่องจากอูชตาเชว่าเป็นศาสนาที่จะ "รักษาสายเลือดแห่งโครแอตที่แท้จริง" ("keeps true the blood of Croats")[10]เมื่อได้ก่อตั้งใน ค.ศ. 1930 ในชื่ออูสตาชา – องค์กรปฏิวัติโครเอเชีย (โครเอเชีย: Ustaša – Hrvatska revolucionarna organizacija) มันเป็นองค์กรที่ได้พยายามจะสร้างรัฐเอกราชโครเอเชีย เมื่ออูสตาเชได้เข้ามามีอำนาจในรัฐเอกราชโครเอเชีย (NDH) เป็นกึ่งรัฐอารักขา (quasi-protectorate) ได้ถูกก่อตั้งโดยอิตาลีฟาสซิสต์ และ นาซีเยอรมนีในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ปีกทหารได้กลายเป็นกองทัพรัฐเอกราชโครเอเชีย และ หน่วยทหารอาสาสมัครอูสตาเช (โครเอเชีย: Ustaška vojnica)ก่อนสงครามโลกครั้งที่สอง กลุ่มขบวนการได้ดำเนินการในฐานะองค์กรการก่อการร้าย[4] แต่ในเดือนเมษายน ค.ศ. 1941 พวกเขาได้รับการแต่งตั้งเพื่อบทบาทเป็นส่วนหนึ่งของยูโกสลาเวียภายใต้การยึดครองฝ่ายอักษะในฐานะรัฐเอกราชโครเอเชีย (NDH) ซึ่งได้อธิบายว่าเป็นรัฐอารักขากึ่งหนึ่งที่ปกครองร่วมกันโดยทั้งอิตาลีและเยอรมนี[11] และรัฐหุ่นเชิด[12][13][14]ของนาซีเยอรมนี[13][15][16]รัฐเอกราชโครเอเชียได้ให้ความร่วมมือกับกองกำลังยึดครองของอิตาลีและเยอรมันในยูโกสลาเวียในการสู้รบกับกองกำลังฝ่ายต่อต้านยูโกสลาเวีย พลพรรคยูโกสลาเวียซึ่งได้เป็นที่ยอมรับในปลายเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 1943 ในฐานะกองทหารแห่งรัฐยูโกสลาเวียในฝ่ายสัมพันธมิตร กองกำลังเยอรมันได้ถอนกำลังออกจากยูโกสลาเวียในปี ค.ศ. 1944-1945 องค์กรอูสตาเชได้ลี้ภัยออกนอกประเทศซึ่งได้นำไปสู่การส่งคืน Bleiburg