ฮิสปานิอา (ละติน: Hispania, ออกเสียง: [hɪsˈpaːnia]) เป็นชื่อที่โรมันใช้เรียกคาบสมุทรไอบีเรียทั้งหมด (ที่ปัจจุบันคือประเทศสเปน โปรตุเกส อันดอร์รา ยิบรอลตาร์ และส่วนเล็ก ๆ ทางตอนใต้ของฝรั่งเศส) เมื่อโรมมีฐานะเป็นสาธารณรัฐ ฮิสปานิอาแบ่งเป็นสองมณฑล[1] ได้แก่ เนียเรอร์ฮิสปานิอา (Nearer Hispania) และเฟอร์เทอร์ฮิสปานิอา (Further Hispania) ระหว่างสมัย Principate เฟอร์เทอร์ฮิสปานิอาก็แบ่งเป็นสองมณฑลใหม่คือฮิสปานิอาไบติกาและลูซีตานิอา ขณะที่เนียเรอร์ฮิสปานิอาเปลี่ยนชื่อเป็นฮิสปานิอาตาร์ราโกเนงซิส ต่อมาทางตะวันตกของทาร์ราโคเนนซิสก็แบ่งย่อยออกเป็นฮิสปานิอาใหม่ที่ต่อมาเรียกว่าแคลเลเชีย (หรือแกลเลเชียที่กลายมาเป็นแคว้นกาลิเซียของสเปนในปัจจุบัน) ตั้งแต่สมัยจตุราธิปไตยภายใต้จักรพรรดิไดโอคลีเชียนในปี ค.ศ. 284 เป็นต้นมาทางตอนใต้ของทาร์ราโคเนนซิสก็แบ่งออกไปเป็นคาร์เทจิเนนซิส และอาจจะเช่นเดียวกับหมู่เกาะแบลีแอริก ต่อมา และมณฑลทั้งหมดก็รวมกันเป็นมณฑลเดียวกันภายใต้ประมุขที่มีตำแหน่งเป็นวีการีอุส (vicarius)