เจ้าเทพไกรสร[2][3] บ้างว่า เจ้าทิพเกสร หรือ เจ้าทิพเกษร[4] (พ.ศ. 2384—2427) เป็นพระธิดาในพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงษ์ พระเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ ประสูติแต่เจ้าอุษา เป็นพระชายาในพระเจ้าอินทวิชยานนท์ พระเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ต่อมา และเป็นพระมารดาในเจ้าดารารัศมี พระราชชายาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหากษัตริย์สยาม[5]พระนางมีพระนิสัยเฉียบขาดเยี่ยงพระบิดา ทรงเป็นราชนารีที่มีบทบาทด้านการปกครองที่โดดเด่น เคียงคู่กับพระขนิษฐาคือเจ้าอุบลวรรณา ที่มีบทบาทด้านเศรษฐกิจอันโดดเด่น[4] ทั้งยังมีความสามารถในการว่าราชการบ้านเมืองแทนพระสวามี[6]