เมนูนำทาง
เจ้าพระยาอภัยภูเบศร_(ชุ่ม_อภัยวงศ์) ประวัติเจ้าพระยาอภัยภูเบศร มีนามเดิมว่าชุ่ม เกิดเมื่อวันที่ 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2404 ที่เมืองพระตะบอง[4] เป็นบุตรคนโตของเจ้าพระยาคทาธรธรณินทร์ (เยีย อภัยวงศ์) บิดาได้นำเข้าถวายตัวเป็นมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ศึกษาราชการในสำนักสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) จนได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็นข้าราชการกรมมหาดเล็ก มีบรรดาศักดิ์เป็นนายรองเล่ห์อาวุธ รองหุ้มแพรมหาดเล็ก ต่อมาทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระอภัยพิทักษ์ ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยราชการเจ้าเมืองพระตะบองอยู่กับเจ้าคุณบิดา
เมื่อเจ้าพระยาคทาธรธรณินทร์ (เยีย) ถึงแก่อสัญกรรม จึงได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาคทาธรธรณินทร์ ผู้สำเร็จราชการเมืองพระตะบอง สืบแทนบิดา ต่อมาในปี พ.ศ. 2446 พระยาศักดาภิเดชวรฤทธิ์ (ดั่น) สมุหเทศาภิบาลมณฑลเขมรถึงแก่อนิจกรรม จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ท่านเป็นทั้งสมุหเทศาฯ มณฑลบูรพา ควบกับผู้สำเร็จฯ เมืองพระตะบองทั้งสองตำแหน่ง จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็น "เจ้าพระยาอภัยภูเบศร บรมนเรศร์สวามิภักดิ์ สมบูรณ์ศักดิ์สกุลพันธ์ ยุตธรรม์สุรภาพอัธยาศรัย อภัยพิริยบรากรมพาหุ" มีตำแหน่งในราชการกระทรวงมหาดไทย ถือศักดินา 10,000 ไร่ เช่นเดียวกับเจ้าพระยาทั้งหลาย และพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ปฐมจุลจอมเกล้า ประถมาภรณ์ช้างเผือก ประถมาภรณ์มงกุฎไทย และเหรียญจักรพรรดิมาลา
ปี พ.ศ. 2450 ในขณะที่ไทยมีกรณีพิพาทอินโดจีนกับประเทศฝรั่งเศส ต้องแลกมณฑลบูรพากับเมืองตราดให้แก่ฝรั่งเศส ท่านตัดสินใจทิ้งยศถาบรรดาศักดิ์ ทั้งที่ฝรั่งเศสชวนท่านปกครองเมืองพระตะบองต่อ แต่ท่านกลับอพยพครอบครัวและบุตรหลานมาเป็นข้าราชการธรรมดา มาลาออกมาอยู่ที่จังหวัดปราจีนบุรี ในปี พ.ศ. 2460 ได้ทรงพระมหากรุณาพระราชทานนามสกุลแก่เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (ชุ่ม) และผู้สืบเชื้อสายต่อจากนั้นไปว่า "อภัยวงศ์" หลังจากนั้นท่านได้บำเพ็ญประโยชน์ให้ประเทศชาติและจังหวัดปราจีนบุรีมากมาย เช่น บริจาคทรัพย์สร้างโรงเรียน โรงพยาบาล และที่สำคัญคือได้บูรณปฏิสังขรณ์วัดแก้วพิจิตรที่เมืองปราจีนบุรี โดยเป็นผู้อำนวยการก่อสร้างและออกแบบเอง และนับเป็นวัดประจำสกุล "อภัยวงศ์"
ด้านอุปนิสัยส่วนตัว เจ้าพระยาอภัยภูเบศร ชอบประกอบอาหารรับประทานด้วยตนเอง โดยส่วนมากจะเป็นอาหารที่มีส่วนประกอบของสมุนไพร จนกลายเป็นตำรับตกทอดมายังลูกหลานภายในตระกูลและกิจการในโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ซึ่งคราวที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวประพาสเมืองปราจีนบุรี ก็ได้ยังเสวยพระกระยาหารที่ท่านเป็นผู้ปรุงอีกด้วย[5]
เจ้าพระยาอภัยภูเบศรป่วยด้วยโรคเบาหวานถึงแก่อสัญกรรมที่เมืองปราจีนบุรี เมื่อวันที่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2465 สิริอายุ 700161000000000000061 ปี 700129000000000000029 วัน ปี ได้รับพระราชทานโกศแปดเหลี่ยม ฉัตรเบญจา ผ้าไตรบังสุกุล 3 ไตร ผ้าขาว 6 พับ[6] ได้เชิญศพไปตั้งบนตึกที่ท่านสร้างไว้ และได้รับพระราชทานเพลิงศพที่เมรุวัดแก้วพิจิตร และเชิญอัฐิไปบรรจุไว้ที่ฐานพระอภัยวงศ์ ในพระอุโบสถ วัดแก้วพิจิตร เมื่อพระยาอภัยภูเบศร (เลื่อม อภัยวงศ์) ถึงแก่อนิจกรรม จึงเชิญอัฐิและอังคารมาไว้เคียงข้างอัฐิของท่านเจ้าพระยาฯ ได้รับพระราชทานสดับปกรณ์อัฐิและน้ำสุคนธ์สรงอัฐิในทุกวันสงกรานต์จากพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี เมื่อพระนางฯ สิ้นพระชนม์ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ก็ทรงพระราชทานมาสรงทุกวันสงกรานต์ และถ้าว่างจากพระภารกิจทั้งสองพระองค์ก็จะมาบำเพ็ญพระกุศลพระราชทานแก่เจ้าพระยาอยู่เนืองๆ
บุตรและธิดาของเจ้าพระยาอภัยภูเบศร เท่าที่สามารถหาได้ ( โดยไม่ได้เรียงลำดับความเป็นพี่น้อง ) มีดังนี้
1.หม่อมเชื่อม กฤดากร ณ อยุธยา (ในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจรูญศักดิ์กฤดากร)
2.คุณหญิงกัลยาณวัฒนวิศิษฏ์ (รื่น กัลยาณมิตร) สมรสกับ พระยากัลยาณวัฒนวิศิษฐ์ (เชียร กัลยาณมิตร).
3.พระยาอภัยภูเบศร (เลื่อม อภัยวงศ์) พระชนกในพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี
4.พระอภัยวงศ์วรเศรษฐ์ (ช่วง อภัยวงศ์)
5.หลวงราชบูรพานุรักษ์ (ฉาย อภัยวงศ์)
6.นายถิน อภัยวงศ์ สมรสกับ เหม
6.1. เหลือบ อภัยวงศ์6.2. ระเบียบ อภัยวงศ์7.นางเนื่อง สิงหเสนี สมรสกับ นายชิต สิงหเสนี
8.นางนารถ เทพหัสดิน ณ อยุธยา สมรสกับ นายอุทัย เทพหัสดิน ณ อยุธยา
8.1. สุโรทัย เทพหัสดิน ณ อยุธยา สมรสกับ มณี มิลินทรางกูร8.8.1. สุริย์ เทพหัสดิน ณ อยุธยา สมรสกับ สายหยุด เลื่อนเชย8.8.2. นพรัตน์ เทพหัสดิน ณ อยุธยา สมรสกับ สำเริง เคยอาษา8.8.3. เกตุ เทพหัสดิน ณ อยุธยา สมรสกับ มณี8.8.4. สุรัตน์ เทพหัสดิน ณ อยุธยา สุรินทร์ อ้นสืบสาย8.8.5. น.ส. สงวนวงศ์ เทพหัสดิน ณ อยุธยา9.นางชลานุสสร (เชื้อ รัตนเสน) สมรสกับ หลวงชลานุสสร (บุญเกิด รัตนเสน)
9.1. นางนงสันต์ เศขรฤทธิ์ สมรสกับ รศ.นพ. เชิญ เศขรฤทธิ์9.1.1. เชนทร์ เศขรฤทธิ์9.1.2. นุสสร โปษยานนท์ สมรสกับ ธะเรศ โปษยานนท์ 9.1.2.1. ธนาภา โปษยานนท์9.1.2.2. สรวิศ โปษยานนท์9.2. ร.ต.อ. ประกาศ รัตนเสน สมรสกับ ม.ร.ว. ศิริพรรณ จักรพันธุ์
9.2.1. ศิริวรรณ รัตนเสน10.นางเริงจิตต์ อภัยวงศ์ สมรสกับ นายยวง อภัยวงศ์
11.นางสวิง อภัยวงศ์ สมรสกับ นายสุเพีย
12.นายยวง อภัยวงศ์
13.ร้อยตำรวจโทสวงษ์ อภัยวงศ์
14.นางยุทธปฏิภาณ (เพียร กัลยาณมิตร) สมรสกับ หลวงยุทธปฏิภาณ (ชุด กัลยาณมิตร) มีบุตรสองคน คือ นายโชติ กัลยาณมิตร และ นางชีวิน อภัยภูมินารถ)
15.นายจิตรเสน อภัยวงศ์ (นามเดิม คือ นายหมิว อภัยวงศ์) สมรสกับ เมรี่ อีริคสัน สตรีลูกครึ่งไทย- สวีเดน[7]
16.นายแสวง อภัยวงศ์ (สมรสกับ นางประคอง พุ่มทองสุข - ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น นิภา อภัยวงศ์)
17. หลวงโกวิทอภัยวงศ์ (ควง อภัยวงศ์) สมรสกับคุณหญิงเลขา อภัยวงศ์ (นามสกุลเดิม คุณะดิลก)
17.1. ดิลก อภัยวงศ์ สมรสกับ ม.ร.ว. จิรา ชุมพล17.1.1. พิกรม อภัยวงศ์ สมรสกับ โศรดา ขำสา17.1.1.1. บุญจิรา อภัยวงศ์17.2. ดุลจิต อภัยวงศ์ สมรสกับ งามจิต17.2.1. รอยไท อภัยวงศ์2. อุมารัตน์ อภัยวงศ์17.2. คทา อภัยวงศ์ สมรสกับ ฆรณี อัชกุล17.2.1. ทินภา อภัยวงศ์17.3. คลอ อภัยวงศ์ สมรสกับ กิตติศิปล์ ฉันทวัฒน์17.3.1. ปราณปริยา ฉันทวัฒน์17.3.22. ปริณดา ฉันทวัฒน์18.นายชาบ อภัยวงศ์
19.นายชุบ อภัยวงศ์
20.นายเชียด อภัยวงศ์ สมรสกับ ท่านผู้หญิงพวงร้อย อภัยวงศ์ (ม.ล. พวงร้อย สนิทวงศ์)
20.1. กสก อภัยวงศ์ สมรสกับ นภาพร อึ้งชู20.1.1. พลอย อภัยวงศ์20.1.2. แพร อภัยวงศ์20.2. มัทนพันธุ์ อภัยวงศ์ สมรสกับ ดุละดิลก ดุละลัมพะ20.2.2. ดุจกมล ดุละลัมพะ20.3. พัชราภรณ์ อภัยวงศ์ สมรสกับ สุรพล บุนนาค20.3.1. พชระ บุนนาค20.3.2. อติชาติ บุนนาค21.นางสุจริตธำรง (จรัสศรี สุจริตกุล) สมรสกับ พระสุจริตธำรง (สวาสดิ์ สุจริตกุล)
22.นางราญปฏิเวธ (อบเชย สุวรรณกร) สมรสกับ พลจัตวา หลวงราญปฏิเวธ (เวก สุวรรณกร)
23.พันตรีแถบ อภัยวงศ์
24.นางถวิล บินตำมะงง สมรสกับ ตนกู ไซนัล อาบิดิน บินตำมะงง ต่อมาสมรสกับนายสง่า อภัยภูมินารถ
25.นางแจ่มศรี วัชราภัย สมรสกับ นายภักดี วัชราภัย
26.นางจงใจภักดิ์ (แสงอำไพ ฉัตรภูติ) สมรสกับ นายจงใจภักดิ์ (สง่า ฉัตรภูติ)
27.นางนวลฉวี บุณยเกศานนท์ สมรสกับ พันเอก ขุนสงบระงับศึก (สงบ บุณยเกศานนท์)
28.พันโทรวย อภัยวงศ์
29.นายสวาสดิ์ อภัยวงศ์
30.พันตำรวจโทสนอง อภัยวงศ์
31.นายเกษม อภัยวงศ์ สมรสกับ น.ส.อนุศรี อนุรัฐนฤผดุง ต่อมา สมรสกับ น.ส.เฉลิมศรี โยฐาพยัคฆ์ษะ
31.1 พญ. อรสา อภัยวงศ์
31.2 ด.ช. อนุกูล อภัยวงศ์
31.3 น.ส.นวรัตน์ อภัยวงศ์
31.4 นาย ธีระ อภัยวงศ์
31.5 น.ส. ศิริยุพา อภัยวงศ์
31.6 ศาสตราจารย์ ดร. สุรพล อภัยวงศ์
31.7 นาย ธนวัฒน์ อภัยวงศ์
32.นางฉอ้อน ปกมนตรี สมรสกับ พระพิเศษพาณิชย์ (วิบูลย์ ปกมนตรี)
33.นายพัลลภ อภัยวงศ์ (นามเดิม คือ นายแฉล้ม อภัยวงศ์)
34.นายชวลิต อภัยวงศ์
35.นายสวน อภัยวงศ์ (ภายหลังเปลี่ยนมาใช้นามสกุล "ศรีภิรมย์" ชั่วคราว ซึ่งเป็นนามสกุลของนางเจื่อย ศรีภิรมย์ ผู้เป็นภรรยา แต่ก็มิได้ดำเนินการเปลี่ยนกลับภายหลังแต่อย่างใด)
ฯลฯ
เมนูนำทาง
เจ้าพระยาอภัยภูเบศร_(ชุ่ม_อภัยวงศ์) ประวัติใกล้เคียง
เจ้าพระยารามราฆพ (หม่อมหลวงเฟื้อ พึ่งบุญ) เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา) เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) เจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง โรจนกุล) เจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์ (หม่อมราชวงศ์สท้าน สนิทวงศ์) เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร ณ สงขลา) เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสง-ชูโต) เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (หม่อมราชวงศ์หลาน กุญชร) เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) เจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี (หม่อมราชวงศ์ปุ้ม มาลากุล)แหล่งที่มา
WikiPedia: เจ้าพระยาอภัยภูเบศร_(ชุ่ม_อภัยวงศ์) http://www.abhaibhubejhr.org/abhaibhubejhr/chum.as... http://www.car.chula.ac.th/rarebook/book/av00270/#... http://www.manager.co.th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=... http://dl.parliament.go.th/bitstream/handle/lirt/5... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2434/05... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2436/04... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2437/00... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2450/03... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2455/D/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2460/D/...