เจ้าพระยาโกษาธิบดี (เหล็ก) เป็นโอรสคนโตของเจ้าแม่วัดดุสิต (หม่อมเจ้าหญิงบัว พระนมชั้นเอกในสมเด็จพระนารายณ์มหาราช) กับหม่อมเจ้าเจิดอำไพ เกิดในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง มีน้องชาย 1 คน คือ เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) และน้องสาว 1 คน ชื่อ แจ่ม แช่ม หรือ ฉ่ำเจ้าพระยาโกษาธิบดีและน้องชายต่างเป็นข้าหลวงคนสำคัญของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช กล่าวคือ เมื่อกลุ่มขุนนางอาวุโสซึ่งเป็นกลุ่มที่ให้การช่วยเหลือให้สมเด็จพระนารายณ์ได้ขึ้นครองราชย์หมดอำนาจลง กลุ่มขุนนางหนุ่มซึ่งนำโดยท่านและน้องชายจึงขึ้นมามีอำนาจแทน ท่านได้เป็นแม่ทัพ ใน ราชการสงคราม หลายครั้งในต้นแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเจ้าพระยาโกษาธิบดีถึงแก่อสัญกรรมในปี พ.ศ. 2226 โดยถูกเฆี่ยนด้วยไม้หวายจนเสียใจและตรอมใจจนสิ้นชีวิต สาเหตุเพราะไม่เห็นด้วยกับการสร้างป้อมปราการ และมีบันทึกจากชาวฝรั่งเศสร่วมสมัยว่า เจ้าพระยาโกษาธิบดีรับสินบนเป็นเงิน 50 ชั่ง (ประมาณ 4,000 บาทเมื่อเทียบกับสมัยปัจจุบัน)