พระประวัติ ของ เจ้าแก้วนวรัฐ

เจ้าแก้วนวรัฐ มีนามเดิมว่าเจ้าแก้ว ประสูติที่คุ้มหลวงนครเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2405 เป็นโอรสในพระเจ้าอินทวิชยานนท์ เจ้าผู้ครองเชียงใหม่องค์ที่ 7 ประสูติแต่หม่อมเขียว และเป็นเจ้านัดดา (หลานปู่) ในพระยาราชวงศ์ (มหาพรหมคำคง) นครเชียงใหม่ เจ้าแก้วนวรัฐมีเจ้าพี่น้อง 10 องค์ ตามลำดับดังนี้

  1. เจ้าน้อยโตน
  2. เจ้าราชวงศ์ (น้อยขัตติยะ)
  3. เจ้านางคำต่าย
  4. เจ้าแก้วผาบเมือง
  5. เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์
  6. เจ้าแก้วนวรัฐ
  7. เจ้าจอมจันทร์
  8. เจ้านางคำห้าง
  9. เจ้านางจันทรโสภา
  10. เจ้าดารารัศมี พระราชชายา

โดยเจ้าจอมจันทร์เป็นเจ้าน้องร่วมหม่อมมารดาเพียงองค์เดียว[2]

เจ้าแก้วได้เลื่อนอิสริยยศและตำแหน่งตามลำดับดังนี้

  • 17 เมษายน พ.ศ. 2434 เจ้าราชภาคิไนย[3]
  • 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2436 ส่งสัญญาบัตรไปพระราชทานเป็นเจ้าสุริยวงษ์[4]
  • 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2440 โปรดให้ส่งสัญญาบัตรไปพระราชทานให้เป็นเจ้าราชวงษ์เมืองนครเชียงใหม่[5]
  • พ.ศ. 2443 มหาดไทยเมืองเชียงใหม่[6]
  • 6 มีนาคม พ.ศ. 2447 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็นเจ้าอุปราชเมืองนครเชียงใหม่[7]

เมื่อเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ถึงแก่พิราลัยเมื่อวันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2452 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวซึ่งทรงทราบความที่เจ้าดารารัศมี พระราชชายา ถวายบังคมลาไปประทับที่นครเชียงใหม่ก่อนแล้ว จึงมีพระราชดำรัสกับเจ้าดารารัศมีให้เลือกผู้แทนเจ้าอินทวโรรส ที่ว่า

ในการเลือกเจ้านครเชียงใหม่แทนเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ตามกฎต้องให้ทายาทผู้สืบตระกูลรับตำแหน่งนี้ ซึ่งควรจะต้องได้แก่เจ้าราชบุตร (เลาแก้ว) ทายาทแต่ผู้เดียว แต่ในตำแหน่งนี้จะต้องเป็นพระอภิบาลเจ้าดารารัศมี พระราชยายาในรัชกาลที่ 5 ด้วย ในขณะนี้เจ้าราชบุตรยังอายุน้อยอยู่ ฉะนั้นพระราชชายาเจ้าดารารัศมีจึงขอเลือกเจ้าอุปราชแก้ว รับหน้าที่นี้ก่อน...— วชิราวุธ ป.ร.

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าอุปราช (เจ้าแก้ว) ว่าที่เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ ตั้งแต่วันที่ 23 มกราคม พ.ศ. 2452[8] ต่อมาในวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 จึงได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็นเจ้านครเชียงใหม่ มีราชทินนามว่า เจ้าแก้วนวรัฐ ประพัทธ์อินทนันทพงษ์ ดำรงนพิสีนครเขตร ทศลักษณเกษตรอุดม บรมราชสวามิภักดิ์ บริรักษ์ปัจฉิมานุทิศ สุจริตธรรมธาดา มหาโยนางคราชวงษาธิบดี [9]

ถึง พ.ศ. 2462 เป็นนายพลตรี ราชองครักษ์พิเศษ[10] และนายทหารพิเศษประจำกองทัพบกไทย

บั้นปลายชีวิต

เจ้าแก้วนวรัฐ เริ่มป่วยตั้งแต่ต้นปี พ.ศ. 2481 แต่ก็ยังเดินทางไปยังกรุงเทพมหานครเพื่อรับเสด็จสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล เมื่อครั้งเสด็จนิวัติพระนคร ต่อมาปรากฏว่าอาการไตและตับอักเสบที่ประชวรอยู่ยังไม่ทันจะหายดี ก็พบอาการปอดบวมขึ้นอีก จนพิราลัย เมื่อเวลา 21.40 น. ของวันที่ 3 มิถุนายน พ.ศ. 2482 รวมระยะเวลาที่ทรงครองนคร 28 ปี สิริชันษา 76 ปี

ข่าวการพิราลัยแพร่ออกไป บรรดาบุคคลสำคัญก็ได้มีโทรเลขและจดหมายถวายความอาลัยมาเป็นจำนวนมาก เช่น คณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ จอมพล ป.พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี ส่งมาถวายเจ้าราชบุตร ดังความว่า

เจ้าราชบุตร

เชียงใหม่
คณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในพระปรมาภิไธย สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทราบข่าวด้วยความเศร้าสลดใจว่า เจ้าแก้วนวรัฐฯ ได้ถึงแก่พิราลัยเสียแล้ว จึงขอแสดงความเสียใจอย่างยิ่งมายังบรรดาบุตรและธิดาโดยทั่วกัน..— อาทิตย์ทิพอาภา
พล.อ.พิชเยนทร์โยธิน

เรียน พ.ท.เจ้าราชบุตร

เชียงใหม่
ผมได้รับโทรเลขของเจ้า แจ้งว่า พล.ต.เจ้าแก้วนวรัฐฯ ได้ถึงแก่พิราลัยแล้ว ในนามของรัฐบาลของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และในนามของผมเอง ขอแสดงความเสียใจอย่างยิ่งมายังเจ้าและญาติทั้งหลายด้วย..— พิบูลสงคราม
นายกรัฐมนตรี

ในการพระราชทานน้ำหลวงสรงพระศพ มีนาวาอากาศเอก ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม เป็นผู้แทนของรัฐบาลและได้มาเป็นประธานในงานพระราชทานน้ำหลวงสรงพระศพ โดยรถไฟกระบวนพิเศษ พร้อมด้วยเจ้าพนักงานกรมพระราชพิธี มีพระยาราชโกษา เป็นหัวหน้านำโกศ ฉัตร แตร และกลองชนะ พระราชทานเป็นพระเกียรติยศ แต่พระราชทานลองมณฑปมีเฟืองประกอบโกศเป็นเกียรติยศพิเศษ และโปรดเกล้าฯ ให้มีการประโคม

สำหรับการพระราชกุศล ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานสดับปกรณ์และพระสวดพระอภิธรรมกำหนด 7 วัน และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ข้าราชการแต่งเครื่องแบบครึ่งยศไว้ทุกข์ถวาย และทางราชการได้สั่งให้ข้าราชการฝ่ายเหนือ ไว้ทุกข์ถวาย มีกำหนด 7 วัน

รายนามชายา โอรส และธิดา

ภรรยา

เจ้าแก้วนวรัฐ มีชายา 4 องค์ คือ

ภรรยาเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่
ภาพนามชาติตระกูลโอรสธิดา
1. เจ้าจามรีวงศ์พระธิดาของเจ้าราชภาคินัย (แผ่นฟ้า ณ เชียงใหม่) กับเจ้าเรือนคำ สิโรรส· เจ้าอุตรการโกศล (ศุขเกษม ณ เชียงใหม่)
· เจ้าบัวทิพย์ ณ เชียงใหม่
· เจ้าราชบุตร (วงศ์ตวัน ณ เชียงใหม่)
2. เจ้าไผ่ ณ เชียงใหม่
(เจ้าหญิงไผ่)
ไม่ปรากฏไม่มี
3. หม่อมบัวเขียว ณ เชียงใหม่ไม่ปรากฏ· เจ้าพงษ์อินทร์ ณ เชียงใหม่
· เจ้าศิริประกาย ณ เชียงใหม่
· เจ้าอินทนนท์ ณ เชียงใหม่
4. หม่อมแส ณ เชียงใหม่ไม่ปรากฏไม่มี

โอรสธิดา

เจ้าแก้วนวรัฐมีโอรสและธิดารวม 6 องค์ อยู่ในสกุล ณ เชียงใหม่ มีนามตามลำดับ ดังนี้

โอรสและธิดา
ภาพชื่อเจ้ามารดาเกิดเสียชีวิตสถานภาพ
1. เจ้าอุตรการโกศล (ศุขเกษม ณ เชียงใหม่)เจ้าจามรีวงศ์พ.ศ. 242320 มีนาคม พ.ศ. 2456 (33 ปี)สมรสกับ เจ้าบัวชุม ณ เชียงใหม่ ไม่มีโอรส-ธิดา
2. เจ้าบัวทิพย์ ณ เชียงใหม่เจ้าจามรีวงศ์ไม่ปรากฏไม่ปรากฏ
  1. สมรสกับ ร้อยตรี เจ้ากุย สิโรรส มีธิดา 1 องค์
    • เจ้าสร้อยดารา สิโรรส
  2. สมรสกับ เจ้าราชภาคินัย (เมืองชื่น ณ เชียงใหม่) ไม่มีโอรส-ธิดา
3. เจ้าราชบุตร (วงษ์ตะวัน ณ เชียงใหม่)เจ้าจามรีวงศ์7 พฤษภาคม พ.ศ. 242925 พฤษภาคม พ.ศ. 2515 (86 ปี)
  1. สมรสกับ เจ้าจันทร ณ เชียงใหม่ มีธิดา 1 องค์
  2. สมรสกับเจ้าภัทรา ณ เชียงใหม่ มีธิดา 2 องค์
  3. สมรสกับหม่อมศรีนวล ณ เชียงใหม่ ไม่มีโอรส-ธิดา
4. เจ้าพงษ์อินทร์ ณ เชียงใหม่หม่อมบัวเขียว ณ เชียงใหม่พ.ศ. 2447พ.ศ. 2532 (85 ปี)
  1. สมรสกับหม่อมตระการ ณ เชียงใหม่ มีธิดา 1 องค์
    • เจ้าประไพพันธ์ สุขุมวาท
  2. สมรสกับหม่อมจันทร์สม ณ เชียงใหม่ มีโอรส-ธิดา 4 องค์
5. เจ้าศิริประกาย ณ เชียงใหม่หม่อมบัวเขียว ณ เชียงใหม่23 ธันวาคม พ.ศ. 244425 มกราคม พ.ศ. 2482 (37 ปี)สมรสกับเจ้ากาวิละวงศ์ ณ เชียงใหม่ มีโอรส-ธิดา 3 องค์
6. เจ้าอินทนนท์ ณ เชียงใหม่หม่อมบัวเขียว ณ เชียงใหม่พ.ศ. 2453พ.ศ. 2534 (81 ปี)สมรสกับเจ้าสุคันธา ณ เชียงตุง มีโอรส-ธิดา 5 องค์
  • เจ้ารัตนนินดนัย ณ เชียงใหม่
  • เจ้าวิไลวรรณ ณ เชียงใหม่
  • เจ้าสรรพสมบูรณ์ ณ เชียงใหม่
  • เจ้าไพฑรูย์ศรี ณ เชียงใหม่
  • เจ้าวีระยุทธ ณ เชียงใหม่

ใกล้เคียง

เจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าแผ่นดิน เจ้าแก้วมงคล เจ้าแวมไพร์ พันธุ์ตายไว เจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยว เจ้าแม่วัดดุสิต เจ้าแม่จำเป็น เจ้าแว่นทิพย์แห่งเชียงตุง เจ้าแมวยอดนักสืบ เจ้าแก้วมงคล ณ เชียงใหม่

แหล่งที่มา

WikiPedia: เจ้าแก้วนวรัฐ http://www.srinawaratt.com/index.php?option=com_co... http://www1.tv5.co.th/service/mod/heritage/king/ra... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2434/00... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2436/04... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2439/04... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2440/04... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2443/01... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2447/05... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2452/D/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2452/D/...