การเปลี่ยนระบบการปกครองจากประเทศราชเป็นแบบมณฑลเทศาภิบาล ทำให้นครเชียงใหม่ ซึ่งมีฐานะเป็นเมืองประเทศราช ถูกลดบทบาทลงมาเป็นหัวเมืองหนึ่งในมณฑลพายัพ พ.ศ. 2443 ทางราชการได้ตั้งชุมชนที่อยู่โดยรอบวัดพระธาตุศรีจอมทอง ให้เป็นเมืองหนึ่ง โดยใช้ชื่อ "แขวงจอมทอง" และให้ใช้ชื่อเรียกตามตำนานวัดพระศรีจอมทอง (ปัจจุบันเป็น วัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร) แขวงจอมทอง มีพื้นที่ปกครอง 4 แคว้น คือ แคว้นบ้านหลวง แคว้นสองแคว แคว้นเตี๊ยะ แคว้นบ้านแปะ[ต้องการอ้างอิง] ต่อมา กระทรวงมหาดไทย ได้ประกาศยกฐานะสภาตำบลบ้านหลวงเป็นองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านหลวง เมื่อ 25 ธันวาคม พ.ศ. 2539[ต้องการอ้างอิง] ต่อมาจึงได้รับการยกฐานะเป็น "เทศบาลตำบลบ้านหลวง" เมื่อ 27 ตุลาคม พ.ศ. 2552[1] การประกาศเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลตำบลบ้านหลวงเมื่อ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2554 ได้แยกพื้นที่หมู่ที่ 1 และบางส่วนของหมู่ที่ 2, 3 และ 4 ของตำบลบ้านหลวงไปรวมกับเทศบาลตำบลจอมทอง ตามเจตนารมณ์ของประชาชนในท้องถิ่นและเพื่อประโยชน์ในการบริหารราชการ[2]

อนึ่ง ชื่อ "เทศบาลตำบลบ้านหลวง" เคยเป็นชื่อเดิมของเทศบาลตำบลจอมทองในช่วง พ.ศ. 2542–2543 (ในอดีตเป็นเขตสุขาภิบาลบ้านหลวง) ซึ่งไม่มีความเกี่ยวข้องกับพื้นที่เทศบาลตำบลบ้านหลวงในปัจจุบันที่ในขณะนั้นยังมีฐานะเป็นองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านหลวง โดยได้เปลี่ยนชื่อเป็นเทศบาลตำบลจอมทองเพื่อป้องกันความซ้ำซ้อนกับชื่อ อบต.บ้านหลวง[3]