ในสมัยอยุธยา จนกระทั่งถึงสมัยกรุงธนบุรีและรัตนโกสินทร์ เมืองกาญจนบุรีมีฐานะเป็นเมืองหน้าด่านสำคัญในการทำสงครามระหว่างกองทัพไทยกับพม่า โดยตัวเมืองเดิมตั้งอยู่ที่ตำบลลาดหญ้า (บริเวณเขาชนไก่ในปัจจุบัน) ภายหลังจนถึง พ.ศ. 2374 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ได้ย้ายตัวเมืองไปทางตะวันออกเฉียงใต้ประมาณ 16 กิโลเมตร ไปตั้งที่จุดบรรจบของแม่น้ำแควใหญ่และแม่น้ำแควน้อย ซึ่งเป็นที่ตั้งของเมืองกาญจนบุรีในปัจจุบัน[2]

เมื่อวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2478 ได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดให้ท้องที่ตำบลบ้านเหนือและตำบลบ้านใต้ ซึ่งมีเนื้อที่ประมาณ 2.08 ตารางกิโลเมตร เป็นเทศบาลเมืองกาญจนบุรี[3] โดยมีขุนหิรัญประศาสน์เป็นนายกเทศมนตรีคนแรก ต่อมาในปี พ.ศ. 2517 มีพระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองกาญจนบุรี ทำให้เนื้อที่เพิ่มขึ้นเป็น 9.16 ตารางกิโลเมตร