ตะพานหิน เป็นเทศบาลเมืองซึ่งมีอาณาเขตครอบคลุมพื้นที่ตำบลตะพานหินทั้งตำบล ตั้งอยู่ในอำเภอตะพานหิน จังหวัดพิจิตร เคยมีฐานะเป็นเทศบาลตำบล ซึ่งแต่เดิม อาคารสำนักงานเทศบาลตำบลเป็นอาคารไม้ที่ทรุดโทรม จึงได้มีการก่อสร้างอาคารสำนักงานเทศบาลขึ้นใหม่และเปิดใช้งานใน พ.ศ. 2527[3] ต่อมาใน พ.ศ. 2538 ได้ยกฐานะเทศบาลตำบลตะพานหินขึ้นเป็น เทศบาลเมืองตะพานหิน[1] ปัจจุบันเทศบาลแบ่งการปกครองออกเป็น 16 ชุมชน[4] มีประชากรรวมทุกชุมชนทั้งสิ้น 13,868 คน[2]ชื่ออำเภอ ตำบล และเทศบาลเมืองตะพานหิน มีที่มาจากในอดีต บริเวณเหนือตลาดตะพานหินขึ้นไปประมาณ 1 กิโลเมตร มีหินดานอยู่กลางแม่น้ำน่านโดยยื่นออกมาจากฝั่งตะวันออกและยาวขวางแม่น้ำจนเกือบถึงฝั่งตะวันตกเหลือช่องว่างน้ำลึกเพียงเล็กน้อยพอที่เรือจะแล่นผ่านได้ ด้วยลักษณะคล้ายสะพานที่เป็นหินนี่เอง จึงเรียกหมู่บ้านนี้มาตั้งแต่เดิมว่า "บ้านหัวดาน" หรือ "บ้านตะพานหิน" ในอดีตฤดูแล้งตอนน้ำลดจะสามารถมองเห็นหินดานดังกล่าวได้แต่ปัจจุบันไม่สามารถมองเห็นได้อีกแล้ว เพราะเมื่อ พ.ศ 2530 กรมเจ้าท่า กระทรวงคมนาคมได้ก่อสร้างท่าเรือ ขุดลอกแม่น้ำน่าน และได้ระเบิดหินดังกล่าวออกไปในอดีต เทศบาลเมืองตะพานหินมีความสำคัญต่อการคมนาคมเป็นอย่างมาก เพราะมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 113 ที่เชื่อมต่อกับจังหวัดเพชรบูรณ์ และมีสถานีรถไฟตะพานหิน ซึ่งเป็นสถานีรถไฟย่านขนาดใหญ่จำนวน 5 ชานชาลา[5] นอกจากนี้ ตัวเทศบาลยังมีท่าเทียบเรือตะพานหิน ซึ่งเป็นสถานีขนส่งสินค้าทางน้ำ[6] ตั้งอยู่ริมแม่น้ำน่าน เส้นทางสัญจรและค้าขายที่สำคัญของเทศบาลพื้นที่เทศบาลเมืองตะพานหิน เป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำ มีบ้านเรือนหนาแน่น และมีอาณาเขตติดต่อกับองค์การบริหารส่วนตำบลอื่น ๆ ในอำเภอเดียวกัน ได้แก่ องค์การบริหารส่วนตำบลงิ้วราย หนองพยอม และห้วยเกตุ เศรษฐกิจมีลักษณะประกอบการอุตสาหกรรมต่อเนื่องจากการเกษตร โดยมีโรงงานตั้งอยู่ในพื้นที่ประมาณ 40 โรงงาน[7] ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ[4] และเทศบาลแห่งนี้ก็เป็นที่ตั้งของวัดเทวประสาท ซึ่งมีพระพุทธเกตุมงคล พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองตะพานหิน ประดิษฐานอยู่