พื้นฐานครอบครัว

เนื่องเป็นบุตรีของหลวงนราบริรักษ์ (เกร็บ นนทนาคร) กับนางนราบริรักษ์ (อิ่ม นนทนาคร) ครอบครัวเป็นคหบดีเชื้อสายมอญย่านปากเกร็ด แขวงเมืองนนทบุรี[5] โดยต้นตระกูลอพยพจากเมืองพะโค ในประเทศพม่า[6] บิดาเป็นน้องชายของหลวงรามัญนนทเขตร์คดี (เจ๊ก นนทนาคร) นายอำเภอปากเกร็ดคนแรกและผู้รับพระราชทานนามสกุลนนทนาครจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว กล่าวกันว่าหลวงรามัญนนทเขตร์คดี (ทับ) ซึ่งเป็นทวด เป็นบุตรชายคนหนึ่งของเจ้าพระยามหาโยธา (เจ่ง คชเสนี) กับท่านผู้หญิงทรัพย์แต่ไม่ปรากฏหลักฐานเป็นลายลักษณ์อักษรที่แน่ชัด[5]

ภริยาพระราชทาน

หลวงนราบริรักษ์นำเนื่องไปถวายตัวรับใช้ในวังโดยอยู่ในการปกครองของหม่อมลี ครั้นมีอายุได้ 19 ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานให้เนื่องไปเป็นภริยาของเจ้าพระยาฤทธิสงครามรามภักดี (อับดุลฮามิด) ซึ่งขณะนั้นยังเป็นเจ้าพระยาไทรบุรีประเทศราชของสยาม[5] โดยในเอกสารของมาเลเซียระบุว่า ตนกูอามีนาพี่สาวของเจ้าพระยาฤทธิสงครามรามภักดีชื่นชมในอัธยาศัยของเนื่อง ทั้งเคยเอ่ยปากขอเนื่องจากหลวงนราบริรักษ์ไปเป็นบุตรบุญธรรมที่เมืองไทรบุรี ก่อนเลื่อนฐานะเป็นชายาคนที่สี่ ถือเป็นหม่อมชาวไทยคนหนึ่งจากทั้งหมดห้าคนของสุลต่านแห่งเกอดะฮ์[5] และมีพระโอรส-ธิดาด้วยกันกับสุลต่านอับดุล ฮามิดด้วยกัน 12 พระองค์ ได้แก่

กล่าวกันว่าคุณหญิงเนื่องเป็นชายาที่เก่งกาจทางธุรกิจ และฉลาดหลักแหลมที่สุดของสุลต่าน[7] เป็นภรรยาคนโปรดแม้ว่าเธอจะมิได้เข้ารีตอิสลามตามพระสวามีก็ตาม โดยคุณหญิงเนื่องได้ขอพระราชานุญาตสร้างวัดสโมสรราชานุประดิษฐ์ (วัดบาการ์บาตาหรือวัดบ้านใต้)[8] ในเมืองอาโลร์เซอตาร์ เมืองหลวงของรัฐเกอดะฮ์เมื่อปี พ.ศ. 2453[5]

ถึงแก่กรรม

คุณหญิงเนื่องเสียชีวิตในปี พ.ศ. 2482 ขณะมีอายุได้ 90 ปี และศพถูกฝังในเจดีย์ในพระราชวังตีกาตังกา (Istana Tiga Tangga) ในรัฐเกอดะฮ์ ประเทศมาเลเซีย