เบเรนเป็นบุตรของบาราเฮียร์ ทายาทตระกูลเบออร์แห่งแคว้นลาดรอส ชาวตระกูลเบออร์ต้องแตกสานซ่านเซ็นอพยพหนีออกจากแผ่นดินของตนหลังจากสงครามดากอร์บราโกลลัค ซึ่งอัคคีลาวาจากยอดภูธังโกโรดริมของมอร์กอธ เผาทำลายลาดรอสและดินแดนต่างๆ ในดอร์โธนิออนจนพินาศ บาราเฮียร์กับเบเรนและชาวตระกูลเบออร์อีก 11 คนหลบหนีอยู่ในป่าดอนทางใต้ของดอร์โธนิออน คอยซุ่มโจมตีและขัดขวางการทำการชั่วของบริวารมอร์กอธอยู่เสมอ

จนเมื่อบาราเฮียร์กับพรรคพวกสิ้นชีวิตจนหมด เบเรนจึงเร่ร่อนหลบหนีจนล่วงไปถึงอาณาจักรโดริอัธ และได้พบรักกับ ลูธิเอน เจ้าหญิงเอลฟ์ผู้ได้ชื่อว่างดงามที่สุดในบรรดาบุตรแห่งอิลูวาทาร์ทั้งมวล แต่ความรักของทั้งสองมีอุปสรรค ด้วยกษัตริย์ธิงโกลไม่ต้องการให้บุตรสาวสูงศักดิ์ของตนต้องแปดเปื้อนกับวงศ์มนุษย์ซึ่งพระองค์เห็นว่าต่ำต้อย จึงแสร้งใช้ให้เบเรนไปชิงซิลมาริลดวงหนึ่งมาจากมงกุฎของมอร์กอธเพื่อเป็นของหมั้น ขณะเดียวกันก็จับตัวลูธิเอนขังไว้ไม่ให้ไปช่วย

เบเรนเดินทางไปถึงอาณาจักรนาร์โกธรอนด์ ได้พบกับ ฟินร็อด เฟลากุนด์ เจ้าผู้ครองนครแห่งนั้น เมื่อฟินร็อดได้เห็นแหวนแห่งบาราเฮียร์ จึงระลึกถึงคำสาบานที่เคยให้ไว้แก่บาราเฮียร์ และรับเป็นธุระในการช่วยเหลือเบเรนจนถึงที่สุด แม้ภารกิจนี้จะต้องแลกด้วยชีวิตของพระองค์ ซึ่งในที่สุดก็สิ้นพระชนม์ในการเข้าช่วยชีวิตเบเรน โดยทรงต่อสู้กับหมาป่าสมุนของเซารอน

ลูธิเอนหนีออกจากที่คุมขังไปให้ความช่วยเหลือ คนทั้งสองร่วมเดินทางไปสู่ขุมนรกแห่งอังก์บันด์ด้วยกันโดยไม่ยอมแยกจากกัน ในที่สุดเบเรนและลูธิเอนก็ชิงซิลมาริลออกมาได้ แต่เบเรนถูกคาร์คาร็อธ สุนัขป่าของมอร์กอธ กัดมือจนขาดแล้วกลืนซิลมาริลเข้าไป เหตุนี้เบเรนจึงได้สมญาว่า 'ผู้มีมือเดียว'

เมื่อเบเรนและลูธิเอนกลับมาถึงโดริอัธ โดยไม่มีซิลมาริลติดมือกลับมา เขาจึงได้สมญาว่า 'คนมือเปล่า' ทางด้านคาร์ฅาร็อธที่กลืนซิลมาริลลงไป ถูกดวงมณีเผาผลาญทรมานจนอาละวาดไปทั่วแว่นแคว้น กษัตริย์ธิงโกลจึงจัดกำลังออกไปตามล่าคาร์ฅาร็อธ โดยเบเรนเข้าร่วมในภารกิจตามล่าครั้งนี้ด้วย ในที่สุดซิลมาริลถูกชิงกลับคืนมาได้ แต่เบเรนต้องสิ้นชีพ

ลูธิเอนตรอมใจจนสิ้นชีวิตไปพร้อมกัน นางได้ไปยังท้องพระโรงแห่งการรอคอย อันเป็นสถานที่ซึ่งเอลฟ์ทั้งปวงต้องไปถึงหลังจากสิ้นชีวิต เพื่อรอการกลับคืนมาเกิดใหม่ แต่ลูธิเอนคร่ำครวญร่ำไห้ถึงเบเรนจนเทพมานดอส เจ้าแห่งความตาย เมตตาสงสาร เหล่าเทพจึงให้ทางเลือกแก่นางว่า จะฟื้นคืนชีพไปมีชีวิตอมตะดุจเดิมโดยลืมเรื่องของเบเรนไปทั้งหมด หรือจะคืนชีพพร้อมกับเบเรนโดยต้องสูญเสียชีวิตอมตะของเอลฟ์

ลูธิเอนเลือกทางเลือกที่สอง นางกับเบเรนจึงได้คืนชีพมาอีกครั้ง และใช้ชีวิตร่วมกันที่โทลกาเลนอย่างสงบสุขจนสิ้นชีวิต

เบเรนและลูธิเอนมีบุตรหนึ่งคนคือ ดิออร์ ภายหลังได้เป็นผู้ครองโดริอัธต่อจากธิงโกล