อัตราจังหวะในเพลงไทยเดิมแบ่งได้สามอัตราดังนี้[2]

• อัตราจังหวะสามชั้น เป็นอัตราจังหวะที่ช้าที่สุดในบรรดาอัตราจังหวะทั้งสาม โดยผู้ที่ประพันธ์เพลงไทยอัตราจังหวะสามชั้นนั้นคือพระประดิษฐ์ไพเราะ (มี ดุริยางกูร)

• อัตราจังหวะสองชั้น เป็นอัตราจังหวะที่ดำเนินไปในลักษณะกลางๆ ไม่ช้าและไม่เร็ว ครูเพลงส่วนใหญ่นิยมนำเพลงสองชั้นใช้ในการบรรเลงและขับร้องประกอบการแสดงโขนและละคร

• อัตราจังหวะชั้นเดียว เป็นอัตราจังหวะที่ดำเนินรวดเร็วและสั้น เพลงเกร็ดบางเพลงรวมทั้งเพลงหางเครื่องก็ใช้อัตราจังหวะนี้ๅ

นอกจากนี้ยังมีอัตราจังหวะสี่ชั้นและครึ่งชั้น ปัจจุบันไม่นิยมเล่นแล้ว เนื่องจากอัตราจังหวะสี่ชั้นนั้นจะยาวเกินไป ส่วนอัตราจังหวะครึ่งชั้นนั้นสั้นเกินไป และมีเพียงบางเพลงเท่านั้นที่มีการประพันธ์ขึ้นเป็นอัตราจังหวะสี่ชั้น และครึ่งชั้น ในบางครั้งจะบรรเลงในอัตราจังหวะทั้งสองนี้เพื่ออวดทางเพลงหรืออวดฝีมือกันเป็นส่วนใหญ่