แต่เริ่มเดิมทีในช่วงก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครองนั้น ยังไม่มีการบัญญัติคำว่า “เพลงเพื่อชีวิต”แยกออกมาจากเพลงไทยสากลอย่างชัดเจนนัก โดยในยุคนั้น ครูนารถ ถาวรบุตร บรมครูนักแต่งเพลงได้แบ่งเพลงไทยออกเป็น 3 ประเภท ตามเนื้อหาของเพลง ได้แก่กลุ่มเพลงปลุกใจให้รักชาติ รักความเป็นไทยกลุ่มเพลงรัก หรือที่เรียกว่า เพลงประโลมโลกย์กลุ่มเพลงชีวิต ที่หยิบยกเอารายละเอียดชีวิตของคนในอาชีพต่างๆ โดยเฉพาะชนชั้นล่างที่ถูกเอารัดเอาเปรียบ ต้องใช้ชีวิตอย่างยากลำบาก มาบอกเล่าผ่านคำร้องที่เรียบง่ายและกินใจซึ่งกลุ่มเพลงชีวิตนั้นก็ได้กลายมาเป็นรากฐานให้กับ เพลงลูกทุ่ง และเพื่อชีวิตในเวลาต่อมา แนวดนตรีเพื่อชีวิตถูกแยกออกมาอย่างชัดเจนในปีพ.ศ. 2516 หลัง เหตุการณ์ 14 ตุลาคม นำโดย แสงนภา บุญราศรี โดยเนื้อหานั้นนอกจากจะกล่าวถึงชีวิตที่ลำบากยากเข็ญของประชนหาเช้ากินค่ำแล้ว ยังมีการเพิ่มเนื้อหาเสียดสี ยั่วล้อสังคม รวมไปถึงการโกงกินของผู้แทนและนักการเมืองอีกด้วย แหล่งกำเนิดของเพลงเพื่อชีวิตสามารถแบ่งได้ออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่แหล่งกำเนิดทางรูปแบบ คือ ดนตรีโฟล์คตะวันตก ร็อค เพลงลูกทุ่ง ดนตรีพื้นเมืองไทย คันทรีแหล่งกำเนิดทางวัฒนธรรม คือ หลัง เหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 โดยเครื่องดนตรีหลักๆจะมี นักร้อง กีตาร์ กีตาร์เบส กลองชุด และอาจมีเครื่องดนตรีอื่นๆเพิ่มเติมขึ้นมาเช่น คีย์บอร์ด ฮาร์โมนิก้า เพอร์คัชชัน ไวโอลิน เปียโน และ เครื่องดนตรีไทย เป็นต้น