เพศทวิลักษณ์ หรือนิยมทับศัพท์ว่า เพศไบนารี (อังกฤษ: Gender binary) หรือปรากฏใช้ ระบบเพศทวิลักษณ์ (อังกฤษ: gender binarism หรือสั้น ๆ ว่า ระบบทวิลักษณ์; binarism) หรือเรียกอย่างหลวม ๆ ว่า คติถือเพศ (อังกฤษ: genderism)[1][2][3] เป็นการจัดกลุ่มเพศเป็นกลุ่มสองกลุ่มที่แตกต่างและตรงกันข้ามกัน คือ ความเป็นชาย และ ความเป็นหญิง ทั้งในระบบทางสังคมหรือความเชื่อทางวัฒนธรรม[upper-alpha 1]ในระบบทวิลักษณ์นี้ sex, gender, และ sexuality อาจถือโดยธรรมชาติว่าถูกกำหนดโดยพันธุกรรมของบุคคลนั้น หรือเรียกว่าเพศแบบอิงกามีท หรือตามเพศเมื่อกำเนิด ยกตัวอย่างเช่น บุคคลผู้เกิดเป็นชาย ระบบทวิลักษณ์ทางเพศอาจถือว่าบุคคลนั้นมีความเป็นชายในทางแสดงออก, ลักษณะส่วนบุคคล และพฤติกรรม รวมถึงมีความรู้สึกทางเพศต่อผู้หญิง[4] มุมมองเหล่านี้อาจรวมถึงการคาดหวังต่อการแต่งกาย, พฤติกรรม, การมีอารมณ์ทางเพศ, ชื่อและสรรพนาม, ห้องน้ำที่ใช้ ความคาดหวังเหล่านี้อาจก่อให้เกิดทัศนคติ, อคติ และ การเลือกปฏิบัติต่อบุคคลที่แสดงออกซึ่งลักษณะอื่นทางเพศและอัตลักษณ์ทางเพศที่ขัดกับเพศแบบทวิลักษณ์ของตน[5]