ในวิสุทธิมรรค สมาธินิทเทส พรหมวิหารนิเทส แสดงลักษณะของเมตตาพรหมวิหารไว้ว่า

• เมตตามีอาการประพฤติเกื้อกูลเป็นลักษณะ
• มีการน้อมนำเข้าไปเกื้อกูลประโยชน์ในสัตว์เป็นรส
• มีการบำบัดความอาฆาตเป็นปัจจุปัฏฐาน (อาการที่ปรากฏ)
• มีการเห็นสัตว์เป็นที่ชอบใจ คือไม่โกรธเคือง ไม่ขุ่นเคืองในขณะนั้นเป็นปทัฏฐาน (เหตุใกล้)
• มีการเข้าไปสงบความพยาบาทเป็นสมบัติ
• มีความเสน่หาเป็นวิบัติ

ตามอัฏฐสาลินี อรรถกถา พระธัมมสังคณีปกรณ์ ทุกนิกเขปกถา เหตุโคจฉกะ พระบาลีนิทเทอโทสะ (1062) ได้แสดงลักษณะของเมตตาไว้ว่า

• เมตตามีชื่อว่าไมตรี เนื่องจากเป็นกิริยาที่สนิทสนม
• เมตตามีชื่อว่าการเอ็นดู เพราะคอยปกป้องคุมครอง
• เมตตามีชื่อว่าความแสวงหาผลประโยชน์เกื้อกูล
• เมตตามีชื่อว่าความสงสาร เนื่องจากคอยหวั่นไหวตามไปด้วย

ดังนั้น การจะแสดงว่ามีเมตตาต่อบุคคลใด จึงต้องมีลักษณะดังกล่าว ซึ่งหากว่าไม่ใช่อาการเหล่านี้ จิตขณะนั้นอาจเป็นโลภะหรือโทสะซึ่งเป็นอกุศลจิต ไม่ใช่เมตตา